Kas Bilimi

Kaslar, üzerine bağlandıkları veya içinde bulundukları anatomik oluşumları hareket ettirebilen aktif oluşumlardır.

Yapı ve fonksiyon bakımından; iskelet kasları, organ kasları ve kalp kası olmak üzere üç gruba ayrılırlar. İskelet kasları, vücudun büyük çoğunluğunu oluşturan ve kas iplikleri enine çizgilenme gösteren istemli kaslardır.

Organ kasları, mide, bağırsak gibi boşluklu organlar ile kan ve lenf damarlarının duvarlarında bulunan ve otonom sinir sisteminin etkisiyle çalışan düz kaslardır.

Kalp kası, iskelet kaslarında olduğu gibi kas lifleri mikroskop altında enine çizgilenme gösterir ve kırmızı renklidir. Organ kaslarında olduğu gibi otonom sinir sisteminin etkisi altında çalışır. Yani istemsiz ritmik kontraksiyonlara sahiptir. Kalp kasının önemli bir özelliği de kas ipliklerinin yanal kollar aracılığıyla birbirlerine bağlanmalarıdır. Kaslar, bulundukları bölgelere göre farklı fonksiyon (bükücü, gerici, uzaklaştırıcı vs) ve şekillere (uzun, kısa ve yassı) sahiptirler.

Kaslar kasıldıklarında onlara yardım eden kas kirişi (tendo), akzar (fascia), bursa ve vagina synovialis gibi oluşumlar bulunmaktadır.

Deri kasları, derinin hemen altında yüzlek olarak bulunurlar. Genellikle iskeletle bir bağlantıları yoktur. Görevleri deriyi hareket ettirmektir. Vücutta bulunan en önemli deri kası m. cutaneus trunci’dir.

Mimik kasları olarak da isimlendirilen yüz kasları, bulundukları bölgelere göre dudak ve yanak kasları, burun kasları, göz kapağı kasları ve kulak kepçesi kasları olmak üzere dört grup altında toplanırlar.

Çiğneme kasları, alt çeneyi hareket ettiren yani, besinlerin alımı ve çiğnenmesini sağlayan kaslardır. Genel olarak etçil hayvanlarda çiğneme kasları daha fazla gelişmiştir.

M. brachiocephâlicus, humerus’un orta ya da alt kısmından başlayarak, kafatasının arka bölümüne kadar uzanan yassı ve geniş bir kastır. Hayvan türlerine göre önemli farklılıklar gösterir.

M. sternocephâlicus, göğüs kemiğinden başlayarak alt çene kemiğine yapışır ve soluk borusunun alt ve yan tarafında oblik olarak uzanır. Hayvan türlerine göre farklılıklar gösterir.

Sırt kasları, boyun ve göğüs kafesinin yan kısmında bulunurlar. M. trapezius ve m. latissimus dorsi önemli sırt kaslarındandır.

Karın kasları, karın duvarının kassel bölümünü oluşturan kaslardır. Evcil hayvanlarda dört adet karın kası vardır. Bu kaslardan biri karnın ventralinde (m. rectus abdominis), diğerleri (m. obliquus externus abdominis, m. obliquus internus abdominis, m. transversus abdominis) ise kas iplikleri birbirlerini çaprazlayacak şekilde karnın yan duvarı üzerinde üst üste tabakalar hâlinde bulunurlar.

Karın kaslarından m. obliquus externus abdominis, m. obliquus internus abdominis ve m. transversus abdominis’in kirişlerinin birleşmesi sonucu linea alba adı verilen beyaz bir çizgi oluşur. Linea alba iki m. rectus abdominis arasında bulunur.

Ön bacak kaslarının bir kısmı omuz bölgesinde sonlanırken, bir kısmı da ön bacak kemikleri üzerinde yer alır. Bu kaslardan bir bölümü ön bacağı gövdeye bağlar. Diğer bir bölümü ise bacağın hareketinden sorumludur. M. biceps brachii lacertus fibrosus adı verilen kiriş ipliklerine sahiptir. En güçlü atlarda bulunur. Bu yapı, hayvanlar ayakta dururken omuz eklemini tespit ederek atların uzun süre ayakta kalması ve bu pozisyonda uyumasına imkan sağlar.

Arka bacakta bulunan kasların kasılmasıyla vücudun ileri doğru itilmesi veya o bölgenin çeşitli hareketler yapması sağlanır. Bu kaslar, genel olarak leğen kemiği ya da arka bacak iskeleti üzerinde bulunurlar. Bu bölgede derin ve yüzeysel akzarlar tarafından örtülürler.

M. gastrocnemius’un kirişine ve m. soleus’un kirişi de katılarak aşil tendosunu oluşturur. Bu tendonun oluşumuna m. biceps femoris, m. flexor digitorum superficialis ve m. semitendinosus’un uzantıları da katılır.