Eklem Bilimi

Eklem Türleri (ARTHROLOGIA)

Eklemleri inceleyen bilim dalına arthrologia denir. Eklemler üç grup halinde incelenir.

Articulationes Fibrosae (Synarthrosis)

Hareketsiz eklemlerdir. Karşı karşıya gelen kemik uçları hareket etmeyecek şekilde fibröz doku aracılığı birleşirler. Bu tip birleşmeler üç şekilde olur: Syndesmosis (bağ doku ile birleşme), sutura (dikiş şeklinde birleşme) ve schindylesis (bir kemiğin çıkıntılı kısmı diğer kemiğin oyuğuna girer).

Articulationes Cartilagineae

Yarı oynar ya da az hareketli eklemdir. Kemikler hyalin kıkırdak veya fibröz kıkırdak aracılığı ile birleşir.

Articulationes Synoviales

Tam haraketli ya da tam oynar eklemdir. Özellikle extremite kemikleri arasındaki eklemler, bu gruba en iyi örnektir. Bu tip eklemlerde facies articularis (eklem yüzü) ve cartilago articularis (eklem kıkırdağı), capsula articularis (eklem kapsülü) ve membrana synovialis (stratum synoviale), eklem sıvısı (synovia), Cavum articulares, meniscus articularis ile discus articularis ve ligamenta (eklem bağları) gibi oluşumlar bulunur.

Eklem Hareketleri

Başlıca eklem hareketleri; extension (gerilme), flexion (bükülme), adduction (yaklaşma), abduction (uzaklaşma), rotation (dönme hareketi) ve pronation (el sırtının öne, başparmağın içe gelmesi) ve supination (el sırtının arkaya ya da avucun öne bakması) şeklindedir.

Eklemi oluşturan kemik sayısına göre eklemler, basit ve bileşik eklem diye ikiye ayrılır. Sadece iki kemik arasında oluşan eklemlere basit eklem (articulatio simplex), ikiden fazla sayıdaki kemikler arasında oluşan eklemlere de bileşik eklem (articulatio composita) denir.

Eklem yüzlerinin ve çıkıntısının şekline göre eklemler şöyle sınıflandırılabilir:

• Articulatio plana -düz eklem
• Articulatio spheroidea veya cotylica -küre eklem
• Articulatio ellipsoidea -elipsoid eklem
• Ginglymus -menteşe eklem
• Articulatio trochoidea -milli eklem
• Articulatio sellaris -eyer eklem
• Articulatio condylaris —condylar eklem

Cranii Kafa Eklemleri (Articulationes Ossium)

Kafa kemiklerinin büyük bir kısmı birbirine sutura şeklinde, az bir kısmı da synchondrosis şeklinde bağlanmıştır. Bunların dışında baş kemikleri arasında bazı hareketli eklemler de mevcuttur.

Articulatio Temporomandibularis

Os temporale’nin processus zygomaticus’u ile mandibula’nın proc. condylaris’i arasında şekillenmiş bir eklemdir. Eklem yüzlerinin birbirine uyabilir hale getirilmesi discus articularis ile sağlanır.

Omurga Eklemleri (Articulationes Columnae Vertebralis)

Columna vertebralis’i meydana getiren omurların birbirlerine bağlanışı, ya omur gövdelerinin birbirlerine bağlanışı ya da omurlar üzerinde bulunan processus articularis’lerin birbiri ile eklemleşmesi şeklinde olur. Bunların dışında omur direği, kaburgalar ve baş ile de eklemleşir.

Omur Direğinin Bağları

Omur direğinin (Columna vertebralis) kısa bağları

Ligamenta interspinalia, ligamenta transversaria ve ligamenta interarcualia – flava.

Omur direğinin (Columna vertebralis) uzun bağları

Ligamentum longitudinale dorsale, ligamentum longitudinale ventrale ve ligamentum nuchae.

Ense -Boyun Eklemi (Articulatio Atlantooccipitalis)

Os occipitale’nin condylus occipitalis’leri ile atlas’ın fovea articularis cranialis’leri arasında bulunan elipsoid bir eklemdir.

Articulatio Atlantoaxialis

Atlas’ın facies articularis caudalis’i ile axis’in facies articularis cranialis’i ve dens’i arasındaki trochoid bir eklemdir.

Göğüs Kafesi Eklemleri (Articulationes Thoracis)

Vertebra’lar costa’lar ile iki farklı noktada eklem yapar: Articulatio capitis costae ve Articulatio costotransversaria. Costa’ların kemiksel bölümünün (os costale), kaburga kıkırdağı (cartilago costalis ) ile birleşmelerine articulationes costochondrales denir.

Articulationes Sternocostales sternal kaburgalar ile sternum arasında bulunan elastiki bir eklemdir.

Synchondroses Sternales

Sternum’u oluşturan sternebra’lar birbirlerine başlangıçta synchondrosis intersternalis denen kıkırdaklar aracılığı ile bağlanır.

Ön Ekstremite Eklemleri (Articulationes Membri Thoracici)

Evcil memeli hayvanlarda ön bacağın vücutla birleşmesi kaslar aracılığı ile yani synsarcosis tarzında olur. Yukarıdan aşağıya doğru şu eklemleri içerir:

• Omuz eklemi (Articulatio humeri)
• Dirsek eklemi (Articulatio cubiti)
• El veya ön ayak eklemleri (Articulationes manus)
• Ön ayak bilek eklemi (Articulatio carpi )
• Articulationes intermetacarpeae
• Tarak -parmak eklemleri (Articulationes metacarpophalangea)
• Articulatio interphalangea proximalis manus
• Articulatio interphalangea distalis manus

Arka Ekstremite Eklemleri (Articulationes Membri Pelvini)

Arka bacağın eklemleri yukarıdan aşağıya doğru şöyle sırlanabilir:

• Sağrı eklemi (Articulatio sacroiliaca
• Kalça eklemi (Articulatio coxae
• Diz eklemi (Articulatio genus)
• Articulatio tibiofibularis
• Ayak eklemleri (Articulationes pedis)
• Arka ayak bilek eklemi (Articulatio tarsi .