Özel Yetenekli Öğrencilerin Eğitiminde Eğitim Programları

Bir eğitim programın kalitesi tanılama, müfredat, çıktıların değerlendirilmesi, öğretmen eğitimi gibi bir takım bileşenlerinin tanımlanmasına paralel yükselecektir. Programın detaylarının net olmadığı durumlarda ise etkili bir programın ortaya konulması güç gözükmektedir. Üstün zekalı ve üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi alanında onlarca eğitim porgramından bahsedilebilir. Ancak, etkililiği sınanmış program sayısı ise oldukça sınırlıdır. Bir eğitim programı geliştirme süreci yeni bir programı oluşturma veya var olan bir programı farklılaştırma amacıyla sürdürülebilir. Yeni bir program hazırlama süreci eğitim felsefesine karar verilmesi, planlama, ihtiyaç analizinin yapılması, tanılama işlemlerinin gerçekleştirilmesi, eylem planı oluşturulması, eğitim programı tasarım stratejilerinin belirlenmesi ve bunlardan birisine karar verilmesi, eğitim programının format ve uygulama biçimine karar verilmesi ve değerlendirme araçlarına karar verilmesini içeren bir dizi uygulamayı barındırırken müfredat farklılaştırma yaklaşımı ise mevcut programın bir veya bir kaç bileşeninde farkılaştırma oluşturulmasına dayalı bir yaklaşımdır. Üstün zekalı ve üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde öne çıkan etkilliği sınanmış bir takım program uygulamaları mevcuttur. Bunlar, Paralel Eğitim Modeli, Entegre Eğitim Modeli, Izgara Eğitim Programı ve Üstün Yeteneklilerin Eğitim Programı olarak sıralanabilir.

Paralel eğitim programı, dört alt boyutu vardır. Bunlar, disiplin alanındaki temel bilgi ve becerilerin yer aldığı temel (çekirdek) program, öğrenme sürecinde temel bilgi ve beceriler arasında bağlantıların kurulduğu bağlantılar programı, bilgi ve becerileri uzmanların kullanma biçiminin öğrenildiği uygulamalar programı ve bir disiplin alanına ilişkin öz farkındalık geliştirilen farkındalık programı olarak sıralanabilir. Ayrıca, öğrencinin bilişsel düzey farklılığına bağlı olarak eğitim programı da yapılandırılmaktadır.

Entegre eğitim programı ise üç temel bileşeni vardır. Bunlar ileri düzey içerik, süreç- ürün odaklı yaklaşım ve derslerin belirli bir kavram-tema ekseninde örüntülenerek sunulmasıdır.

Izgara eğitim programı bir eğitim programının üstün zekalı ve üstün yetenekli bireylerin eğitsel ihtiyaçlarını karşılayabilir düzeye getirilebilmesi için ortaya atılmış; eğitim programı içerik, süreç ve ürün boyutlarında farklılaştırmayı esas alan bir farklılaştırma yaklaşımıdır. Izgara eğitim programında özellikle öğrencini temel beceriler, yaratıcı düşünme, problem çözme ve eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi ile temel beceriler, metodoloji bilgisi ve kaynak gösterme becerilerinin yer aldığı araştırma becerilerinin geliştirilmesi hedeflenir.

Üstün yetenekliler eğitim programı ise matematik ve fen alanında üstün zekalı ve üstün yetenekli öğrencilerin eğitimine yönelik üniversite tabanlı bir programdır. Programın kendine kendine özgü tanılama, müfredat geliştirme, öğretim, değerlendirme, program ve öğretmen eğitimi bileşenleri mevcuttur. Tanılamada, yeteneğin alana özgü ölçümü, çoklü ölçüt kullanımı, örnekleme dayalı tanılama ve doğal seleksiyon-uyumsal ayıklamayı esas alan bir yaklaşım izlenmektedir. Değerlendirmede ön test olarak uygulanan araçlar, son test olarak da kullanılmaktadır. Programın uygulanması ise hafta sonu veya yaz döneminde uygulanmaktadır. Müfredat yapısı ise zenginleştirme ve hızlandırma karışımıdır. Öğretim ise hızlandırılmış zenginleştirilmiş ünitelere gör sürdürülmektedir. Öğretmen eğitimleri ise yükselk lisans programı aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.