Üretim Yönetiminin Temel Kavramları
Üretim, insanlığın varoluşundan beri varlığını sürdürebilmek için yapmakta olduğu faaliyetlerdir. Üretimin temelinde insanların ihtiyaçlarını gidermesi yatmaktadır. Üretim en temel hâliyle değer yaratmak olarak ifade edilebilir. Çünkü üretim insanların istek ve ihtiyaçlarının giderilmesini sağlar. Bu açıdan bakıldığında bir faaliyetin üretim olarak değerlendirilebilmesi için mutlaka bir amaca hizmet etmesi ve bir ihtiyacı gidermesi gerekmektedir. İnsan ekonomik olduğu kadar sosyal bir varlıktır. Bu açıdan üretim hem ekonomik hem de sosyal bir aktivitedir. İlkel insanlar önceleri kendi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim yaparken daha sonraları diğer bireyler için de üretmeye başlamış. Bu sayede üretim bir ekonomik faaliyet hâline gelmiştir.
Üretim yönetimi, işletmedeki mevcut kaynakları etkin bir şekilde kullanarak bu kaynaklardan istenilen nicelik ve nitelikte ürünler üretilmesiyle ilgili karar verme işlemidir. Üretim yönetimi, üretim faaliyetlerinin planlanması, koordine edilmesi ve gerçekleştirilmesi faaliyetlerini içerir.
Modern üretim yönetiminin gelişimi iki yüzyıllık geçmişe sahiptir. Üretim yönetimindeki gelişmeler F. Taylor’un Bilimsel Yönetim Yaklaşımı'yla hızlanmıştır.
Üretim teknolojisindeki hızlı değişim ve gelişmelere bağlı olarak üretim yönetimi alanında da önemli gelişmeler olmuştur. Üretim yönetiminde meydana gelen gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan üretim sistemleri; esnek üretim sistemleri, malzeme ihtiyaç planlaması, tam zamanında üretim, Kanban, kalite kontrol çemberleri ve robotlarla üretimdir.
Üretim yönetiminin başlıca amaçları şunlardır: Müşteri taleplerini istenilen fiyat, zaman ve miktara uygun olarak üretmek; mal ve hizmetleri en düşük maliyetle üretmek; mal ve hizmetlerin kalitesinin tatmin edici düzeyde olmasını sağlamak.
Üretim yönetimi bölümünün işletmede diğer bölümlerle yakın ilişkisi vardır. İşletme bölümünün öncelikle pazarlama ve finansman bölümleriyle yakın ilişkileri vardır. İşletmede üretim bölümü, pazarlama bölümünün beklenti ve ihtiyaçlarına uygun mal ve hizmet üretimi yapabilmelidir. Pazarlama bölümü, müşteri zevk ve tercihleriyle ilgili bilgileri üretim bölümüne vererek bu koşullara uygun üretim yapılmasını ister. Pazarlama bölümünün üretim yönetimi bölümünden; yüksek kalitede ve uygun fiyatta üretim yapılmasını, üretim faktörlerinin etkin ve verimli kullanılarak yeterli miktarda üretim yapılmasını ve daha çok üretim yapılmasıyla hedef pazarın ele geçirilmesini beklemektedir.
Üretim bölümünün işletmenin finansman bölümüyle de yakın ilişkisi vardır. İşletmelerin üretim bütçelerinin hazırlanması, maliyet ve ücret analizlerinin yapılması, makine ve teçhizat yenileme, süreç geliştirme için kaynak ayrılması finansman bölümünün işbirliği ve desteğiyle olmaktadır. İşletmenin muhasebe bölümü; aktiflerin değerlenmesi, revizyon ve kontrol, maliyet bilgileri konularında üretim bölümüne bilgilersağlamaktadır.
Üretim yönetiminin ayrıca rakip işletmeler, ortaklar, üreticiler, müşteriler, hukuk ve diğer kişi ve kuruluşlarla da ilişkisi vardır.
Üretim yönetiminin işletmenin organizasyonundaki yer ile işletmenin organizasyon yapısı arasında yakın bir ilişki vardır. İşletme organizasyonu, işgücü, makine, araç ve gereç, kuruluş yeri, çalışma şartları, sermaye ve kapasite faktörleri dikkate alınarak yapılmaktadır. İşletmenin büyüklüğüne, teknoloji kullanımına ve üretim sektörüne bağlı olarak organizasyon yapısı içerisinde üretim yönetimi bölümü yer almaktadır.