Uluslararası Finansal Piyasalar

Son yıllarda, küreselleşmenin artmasıyla beraber her sektörde olduğu gibi finans dünyasında da sınırların ortadan kalmasıyla beraber finansal piyasalarda rol oynayan, bankacılık, sigortacılık ve diğer sermaye piyasası kurumları birbirleriyle daha iç içe bir hâle gelmiştir. Finans sektöründe rekabetin artması ile beraber yatırımcıları çekmek adına maliyetlerini azaltmak isteyen aracı kurumları ve tasarruf sahiplerini yeni ürünler geliştirilmeye zorlamıştır.

Finansal piyasalar (financial markets), ellerinde tasarruf fazlası olan kişi ve kuruluşların ellerin bulunan bu fazla fonları, fon sıkıntısı içinde bulunanların kullanımını sağlamalarına aracılık eden piyasalardır. Tasarruf sahipleri, elde ettikleri veya elde etmeyi umdukları gelirler karşılığında bu fonları başkalarına devretme arzusunda olan kişi ve kuruluşlardır. Diğer taraftan, fon talep edenler ise, gelecekte daha fazla gelir elde edebilmek adına bugünkü fonlarından daha fazla fonla yatırım yapabilmek için kiralamak istedikleri fonlara daha fazla bir gider ödemeyi kabul edenlerdir. Dolayısıyla finansal piyasaların temel fonksiyonu, fon arz ve talep edenler arasında aracılık görevi yapmaktır.

Bu ünitede Uluslararası Finansal Piyasalar kapsamında finansal piyasa kavramı ve türleri, uluslararası finansal piyasaların özellikleri ve türleri, konuları ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Uluslararası finansal piyasalar diğer piyasalarda olduğu gibi vade açısından para ve sermaye piyasaları olarak ikiye ayrılmaktadırlar. Bir yıl veya bir yıldan daha kısa vadeli olarak fon arz ve taleplerinin bir araya geldikleri piyasalara, uluslararası para piyasaları, bir yıldan daha uzun vadeli olarak ortaya çıkan fon arz taleplerinin yer aldığı piyasalara ise uluslararası sermaye piyasaları denilmektedir.

Her iki piyasanın da işleyişleri birebirlerine benzemektedir. Sermaye piyasalarında işletme veya kamu kurumları tahvil, hisse senedi gibi araçlarla finansman yaratmaya çalışırken bu finansman kaynaklarının vadesi daha uzun olmaktadır.

Tahviller genellikle orta ve uzun vadeleri olan ve karşılığında bazen sabit, bazen ise değişebilir bir faiz ödemesi yapılan menkul kıymetlerdir. Bunlar piyasası olan yani ilk çıkartıldıktan sonra da alınıp satılabilen finansal varlıklardır.

Uluslararası tahvil piyasaları “yabancı tahvil (foreign bond) piyasaları” ve “eurobond (euro -tahvil) piyasaları” olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Anonim şirketler tarafından belirli bir ortaklık hakkını belgeleyen, yasal olarak ihraç şartlarına uygun olarak hazırlanmış kıymetli evraklara hisse senedi denilmektedir. Hisse senedi ile şirketin sermayesinin belirli bir kısmına ortak olma hakkı kazanan hisse senedi sahipleri ayrıca; yönetime katılma, kar payı (temettü) ve temettü avansı alma hakkı, rüçhan hakkı (yeni pay alma hakkı), bedelsiz pay alma hakkı, tasfiyeden pay alma hakkı, bilgi edinme hakkı gibi başka bir çok hakka da sahip olurlar.

En çok uluslararası işlem yapılan hisse senedi piyasaları ABD’deki tezgâhüstü menkul kıymetlerin borsası olan NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotations), New York Menkul Kıymetler Borsası (New York Stock Exchange, NYSE), Tokyo Menkul Kıymetler Borsası (Tokyo Stock Exchange, TSE) ve Londra Menkul Kıymetler Borsası (London Stock Exchange, LSE) gibi likiditesi yüksek piyasalardır.

Bu üniteyi tamamladıktan sonra sonra bu ünitede yer alan konulara dair fikir sahibi olunacak aynı zamanda diğer ünitelerde yer alan konuların anlaşılmasına zemin hazırlanmış olacaktır. Özellikle bankacılık sektöründe veya ilgili sektörde çalışacak personelin niteliği, uluslararası finans piyasalarının bilinirliliği ile yakından ilgilidir.