Turizm Sisteminin Etkileri

Turizm, varlığı fiziksel kaynaklara bağlı, özünde insan ilişkilerine dayanan, ekonomik nitelikli bir sistemdir. Fiziksel, ekonomik ve toplumsal yönü olan turizm, bir sistem olarak çok sayıda bileşenden meydana gelmektedir. Sistemin başarısı bu bileşenler arasındaki uyuma bağlıdır. Turizm çok yönlü bir sistem olarak geniş bir çevre ile de etkileşim hâlindedir ve sistemin faaliyetleri çevre elemanları üzerinde olumlu veya olumsuz etkiler yaratmaktadır.

Turizmin, üzerinde olumlu ve olumsuz etkiler yarattığı ilk çevre boyutu fiziki çevredir. Bir etken olarak fiziki çevre, turistlerin gidecekleri yerin seçiminde ve orada kalış sürelerinin saptanmasında önemli bir belirleyicidir. Bu çerçevede, turizm ile fiziksel çevre arasında turizmin temel öznesi olan turist açısından önemli bir etkileşimin söz konusu olduğu söylenebilir. Bu etkileşime karşın, turizmin çevre üzerindeki etkileri düşünülünce öncelikle olumsuz etkiler üzerinde durulduğu ve yapılan çalışmaların önemli kısmının da olumsuz etkiler üzerine odaklandığı dikkati çekmektedir. Ancak, turizmin fiziki çevre üzerinde yarattığı çok sayıda olumlu etkiden de bahsetmek mümkündür.

Turizm sisteminin fiziki çevre üzerinde ortaya çıkabilecek olumlu etkilerini aşağıda yer alan maddeler hâlinde özetlemek mümkündür:

• Doğal ve kültürel kaynakların korunması,
• Kültürel kaynakların restorasyonu,
• Mekânsal düzenlemeye itici güç oluşturması,
• Kamu yönetimine planlama rolü kazandırması.

Kitle turizmi ve mekânların taşıma kapasitesinin aşılması gibi nedenler ekosistemlerin ve doğal kaynakların zaman içinde bozulmasına ve yıpranmasına da neden olmaktadır. Turizmin fiziki çevre üzerindeki olumsuz etkileri arasında ön plana çıkan nedenler şunlardır:

• Fiziki çevrenin tahribatı,
• Fiziki çevrenin kirlenmesi,
• Flora ve fauna üzerindeki olumsuz etkiler,
• Tarım alanları üzerindeki etkiler.

Turizm ülkeler için gelir getirici ve döviz kazandırıcı özellik arz ettiğinden ekonomik yönüyle ele alınan bir sosyal etkinlik olarak görülmeye başlamıştır. Turizmin gelişmekte olan ülkelerde gerek ulusal gerekse yerel ekonomide gözle görülür olumlu katkılar yaratması da ekonomik yönünün ön plana çıkmasında etkin olmuştur. Turizm sisteminin olumlu ekonomik etkileri olarak “gelir yaratıcı etki, ödemeler dengesi üzerindeki etki, istihdam yaratıcı etki, bölgeler arası kalkınmaya etki, diğer sektörlere etki” ön plana çıkmaktadır. Turizmin ekonomik çevre üzerindeki olumlu etkilerini aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür:

• Turizmin ödemeler dengesi üzerindeki etkisi,
• Turizmin gelir yaratıcı etkisi,
• Turizmin istihdam yaratıcı etkisi,
• Turizmin diğer sektörlere katkısı,
• Turizmin bölgeler arası kalkınmaya etkisi.

Turizm, ekonomik çevre üzerinde yukarıda belirtilen olumlu etkiler yanında bazı olumsuz etkiler de yaratmaktadır. Turizm sektörü güçlü bir ekonomik sistem olmaya başladıktan sonra bu sistemin olumsuz etkileri üzerinde daha fazla durulmaya başlanmıştır. Turizmin ön plana çıkan olumsuz ekonomik etkilerinden bazıları şunlardır:

• Enflasyon yaratması,
• Fırsat maliyeti,
• Ekonomik sızıntı,
• Turizme aşırı bağımlılık,
• Yabancı iş gücü gerektirmesi,
• Sezonluk çalışma.

Turizm, ekonomik ve ekolojik yönü dışında toplumsal yönü de olan bir insan hareketidir. Bu nedenle, turizmin çevre üzerindeki etkileri irdelenirken toplumsal ve kültürel etkilerinin de olduğunu belirtmek gerekir. Turizmin olumlu toplumsal ve kültürel etkileri içinde, turizmin hoşgörü ortamını geliştirmesi, yerel halkta tatil kültürünü oluşturması, yerel halkın yaşam kalitesini iyileştirmesi ve onlara farklı kültür ile dilleri tanıma olanağı sağlaması ön planda gelmektedir. Turizm, ülkenin ve bölgenin toplumsal ve kültürel yapısı üzerinde birçok olumsuz etkilere neden olmaktadır. Turizmin belli başlı olumsuz etkileri olarak ise; suç oranında artış, kültürel değerlerde yozlaşma ve özenti unsuru sayılabilir.