Turizm Sistemi
Turizm, kazanç sağlama ve sürekli yerleşme amacı dışında yabancıların bir yere seyahatleri ve orada konaklamaları sonucunda ortaya çıkan ilişkilerin tümü ile sürekli yaşanan yer dışında yapılan geçici konaklama olayıdır. Bu yönüyle turizm, turist gönderen ülke ile turist kabul eden ülke arasında gerçekleşen ve turistin yer değiştirmesi esasına dayanan faaliyetlerin bütününe denir.
Turizm, hizmetin üretim sürecine çok sayıda birimin dâhil olduğu bir sektördür ve bu özelliği nedeniyle de bir sistem olarak kabul edilmektedir. Çünkü, sistem, belirli parçalardan oluşan, parçaların birbiri ile uyumu olan ve ilgili parçalar ile çevre arasında anlamlı ilişkilerin söz konusu olduğu bütüne denir. Turizm, diğer sistemlerin sahip olması gereken (a) karşılıklı bağımlılık, (b) açık sistem, (c) karmaşıklık ve çeşitlilik gibi özelliklere sahiptir. Bu özelliklerden "karşılıklı bağımlılık", turistik faaliyetlerin etkinliği için birbiri ile bağlantılı birçok parçanın bir bütün hâlinde hareket etmesi ve aynı amaca yönelmesi gerektiğini ifade eder. Açık sistem, örgütlerin en basit hâliyle çevreden girdi almasını ve yine çevreye bazı çıktıları sunmasını esas alır. Karmaşıklık ve çeşitlilik ise, bir unsurun birkaç veya daha fazla ilişkili parçadan oluşmuş olduğunu ifade eder.
Bir sistem olarak turizm, belli bileşenlerden oluşmaktadır. Bu bileşenler, "temel unsurlar", "destek unsurları" ve "dışsal unsurlar" olmak üzere üç grupta incelenmektedir.
Turizmin temel unsurları, "turist gönderen ülke, turist kabul eden ülke ve turist" olmak üzere üç parçadan meydana gelmektedir. Bu unsurların turizm sistemi içinde bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu bağlamda; turistin seyahat motivasyonuna, finansal yeterliliğe, zamana ve fiziksel yeterliliğe sahip olması gerekir. Turist gönderen ülke açısından, ülkenin gelişmişlik düzeyi, ülkede tatil kültürünün varlığı ve kişi başına düşen milli gelir önemli faktörlerdir. Turist kabul eden ülke ise, turist çekmeye elverişli arz kaynaklarına, turizm faaliyetini kabul eden kültür yapısına, ulaşılabilirlik gibi imkânlara sahip olmalıdır.
Turizm sisteminin ikinci bileşeni "destek unsurlarıdır". Destek unsurları içinde "konaklama işletmeleri, seyahat işletmeleri, yiyecek-içecek işletmeleri, ulaştırma işletmeleri ve rekreasyon işletmeleri" yer almaktadır. Konaklama işletmeleri, belli sözleşme çerçevesinde ziyaretçi tarafından kendisine yapılacak ödemeye karşılık olarak ziyaretçilere öncelikle konaklama, bunun yanında yeme-içme gibi hizmetleri sunan işletmelerdir. Seyahat işletmeleri, oluşturduğu paket turlar ile turistlerin seyahat süreçlerini kolaylaştıran ve bununla birlikte belli bir komisyon/ücret karşılığında turistin seyahat organizasyonuyla ilgilenen işletmelerdir. Ulaştırma işletmeleri, insanların veya eşyaların bir mekândan diğer bir mekâna taşınmasını esas alan hizmetleri yerine getirmektedir. Yiyecek ve içecek işletmeleri, turistin seyahati süresince yeme-içme konusundaki öncelikli ihtiyaçlarını oteller bünyesinde veya dışarıda bağımsız olarak karşılamaktadır. Rekreasyon işletmeleri ise resort tatillerde turistik ürün için önemli bir parçayı oluşturmakta ve turizm sistemi içinde bağımsız olarak boş zaman değerlendirme hizmeti sunmaktadır. Kısaca, bu tür işletmeler, kişilerin boş zamanlarını değerlendirmek, onların eğlenerek ve dinlenerek tatmin olmasını sağlamak amacıyla hizmet sunan işletmelerdir.
Turizmin üçüncü bileşeni "dışsal unsurlardır". Dışsal unsurların öne çıkan bileşenleri, "doğal ve kültürel kaynaklar, kamu otoritesi, girişimcilik, iş gücü ve toplumdur". Doğal kaynaklar, turistik ürünün en önemli dışsal bileşenidir ve ziyaretçilerin önemli kısmının, herhangi bir destinasyonu ziyaret etmelerinin altında yatan doğal kaynaklar arasında “yaban hayatı, bitki örtüsü, iklim, su kaynakları ve topoğrafya” gelmektedir. Kültürel kaynaklar, toplumun sosyokültürel bakımdan meydana getirdiği değerler ile tarihî zenginliklerden oluşmaktadır. Kamu otoritesi, ülke geneline veya herhangi bir bölgeye ilişkin planlama yapan ve bu plan çerçevesinde kaynaklar ile izinlerin gerçekleştirilmesine onay veren pozisyondur. Bir diğer dışsal unsur olan girişimciler, kârı ve riski göz önüne alarak kendisi dışındaki üretim faktörlerini (tabiat, emek, sermaye ve bilgi) bir araya getiren kişidir. Dışsal unsur olarak iş gücü, nitelikli hizmet sunumunun gerektiği alanlarda iyi eğitim almış ve işin gereklerini taşıyan insan kaynağından oluşur. Turist çekim merkezindeki yerel halkın turizme karşı tutumu, bu faaliyetlere dâhil olma isteği ve yerel halkın turizme olumlu bakış açısı toplum bileşeninin sahip olması gereken diğer özelliklerdir.