Piyasalar

Piyasa Kavramı

Bir piyasada alıcı ve satıcıları sayısı, mal ve hizmetin piyasa fiyatının oluşması konusunda önemli belirleyicidir.

Tam Rekabet Piyasası

Daha önceki bölümlerde firmaların tam rekabet piyasasında faaliyet yürüttüğü varsayımından hareket ettik.

Gerçek hayatta firmalar tam rekabet piyasa koşulları altında faaliyet göstermez. Ekonomik etkinliğin olduğu tam rekabet piyasası analizlerinin temel amacı mevcut piyasaları ideal olan tam rekabet koşullarından (karşılaştırma yapabilmek adına) ne derece uzak olduğuna dikkat çekmektir.

Bir mal veya hizmetin üretici veya satıcı konumunda olan birimi firma; alıcısı ise tüketicidir. Tam rekabet piyasasında benzer nitelikte mal üreten irili ufaklı çok sayıda firma kendi başına piyasayı etkileyemez. Aynı malı üreten firmalar ise endüstriyi oluşturmaktadır. Dolayısıyla rekabet kavramını değerlendirecek olursak endüstride çok sayıda firmanın faaliyette bulunması, bu firmalar arasında doğrudan bir yüzleşmenin veya bütünüyle bir rekabetin mevcut olmadığının bir göstergesidir.

Turizm piyasasında konaklama, seyahat ve yiyecek -içecek hizmetleri üretimi gerçekleştiren firmalar faaliyet üzere piyasa, alıcı ve satıcının karşı karşıya geldiği yer biçiminde göstermektedir. Bu firmalar, ürettikleri malın/hizmetin niteliğine ve firma sayısına göre birbirinden ayrışmaktadır. Malın niteliğinden kasıt bir mal veya hizmetin homojen (benzer) veya farklılaştırılmış olması; firma sayısı ise satıcı sayısıdır.

Turistik bir ürünün fiyat ve miktarının belirlendiği piyasalar, kendi içerisinde malın niteliği ve satıcı sayısı açısından birbirinden ayrışmaktadır.

Tam rekabet piyasası, özellikleri itibarı ilediğer piyasa türlerine nazaran enideal yapıdaki birpiyasa türüdür .Tam rekabet piyasa yapısı teorik bir model olmakla birlikte, diğer piyasa yapılarının anlaşılması içinkolaylık sağlamaktadır .

Kısa Dönemde Kârmaksimizasyonu

Tam rekabet piyasasında bir firmanın kârını en yüksek seviyeye çıkmasına firma dengesadı verilir. En yüksek kâr, firmanın toplam gelirlerinden toplam maliyetlerinin çıkarılması ile bulunmaktadır.

Firmanın Uzun Dönem Dengesi

Tüm üretim faktörlerinin değiştirilebildiği dönem uzun dönemdir. Bu dönemde istenilen kapasiteye ulaşılabilir veya yeni bir tesis kurulabilir. Tam rekabet piyasasında uzun dönemde yoğun rekabet nedeniyle firmalar en düşük ortalama maliyet ve sıfır kâr ile üretim yapmaktadır.

Monopol, tek satıcı karşısında çok sayıda alıcının olduğu piyasa türüdür. Monopol piyasalarında fiyat farklılaştırması ile maliyet ve kalite farkı monopol piyasaları tek bir firmanın (satıcının) bulunduğu ve o firmanın üretip sattığı malın yakın ikamesinin olmadığı bir piyasa türüdür. Monopol piyasasında firmanın üretip sattığı mal kolay bozulabilen bir mal değil kolay yıpranabilen veya tüketilebilen bir mal olmalıdır. Bir tek firma aynı zamanda endüstriyi temsil ettiğinden firmanın talep eğrisi negatif eğimlidir.

Monopollü rekabet piyasası, çok sayıda alıcı vesatıcının bulunduğu, giriş çıkışın serbest olduğu vemal farklılaştırmasının yapıldığı piyasa türüdür. Farklılaştırılmış mal aynı olmayan ama benzerlik taşıyan mallardır .Farklılaştırılmış mal, piyasada faaliyet gösteren firmalara monopol güç kazandırmaktadır. Firmaların piyasa payı düşük olduğundan fiyatı tekbaşlarına etkileyemezler .

Oligopol piyasalarında azsayıda satıcı, mal üretimi yapmaktadır .Tıpkı monopol vetekelci rekabet piyasasında olduğu gibi bupiyasada da etkinlik sorunu sözkonusudur .

Turizm, piyasalar içerisinde tekelci rekabet piyasına yakın birpiyasa türüdür .Diğer taraftan uluslararası turizm iseoligopolistik özellikleri ileöne çıkmaktadır .