Toplumsal İhtiyacın ve Hedef Nüfusun Analizi ve Hizmet Birimleri

Bu bölümde, bir toplumun insana hizmet sisteminin değerlendirilmesine yönelik bir çerçeve sunulmuştur. Değerlendirme süreci ihtiyaçları aciliyetlerine göre hiyerarşi içerisinde kavramsallaştırılan hedef nüfusun tanımıyla başlamaktadır. Bunu takiben, insani hizmet cevabı keşfedilmiştir ve ortak ihtiyaçlar hesaba katılmıştır. Ünitedeki değerlendirme süreci “İhtiyacın anlaşılması” ilk alt başlığı ile başlamıştır.

Değerlendirme süreci hedef nüfusun belirlenmesi, ihtiyaç sürekliliğinin tanımlanması, hedef nüfus ihtiyaçlarının değerlendirilmesi ve ortak toplum ihtiyaçlarının belirlenmesi başlıkları altında anlatılmıştır. Hedef nüfusun belirlenmesi, en temelde toplumda hizmete ihtiyaç duyan hedef nüfusların hangileri olduğunun ve nasıl sınıflandırıldıklarının belirlenmesidir. İhtiyaç sürekliliğinin tanımlanmasın, sorunların daha belirgin bir biçimde tanımlanması ve her bir sorunla alakalı olarak karşılanan ve karşılanmayan ihtiyaçların boyutunun belirlenmesidir. Hedef nüfus ihtiyaçlarının belirlenmesi, ne kadar ihtiyaç sahibi insan olduğunun anlaşılmasına yönelik uygulanabilir ve uygun yöntemleri belirlemektir. Ortak toplum ihtiyaçlarının belirlenmesi, toplumda ne tür ihtiyaçların var olduğunun, ihtiyaçların varlığını destekleyen verilerin neler olduğunun ve ihtiyaçların aynı toplumda yaşayan insanlar tarafından nasıl ifade edildiğinin ortaya konulmasıdır.

Ünitede tartışılan ikinci ana başlık hizmet birimleridir. Hane halkı ve sosyal ağlar ve kişisel yardım ve gönüllülük dernekleri gibi aracı kaynaklar da dâhil olmak üzere yardım kaynaklarına değinilmiştir.

Gayrı resmî hizmet sunma birimlerinin incelenmesi, sosyal hizmet mesleğinin sosyal destek sistemleri olarak kavramsallaştırdığı doğal destek sistemlerinin ya da sosyal ağların toplum içerisindeki hedef nüfus için öneminin belirlenmesi birimlerin nasıl inceleneceği önbilgisinin verilmesidir. Aracı hizmet sunma birimlerinin incelenmesi, sosyal hizmet uzmanının gayrı resmî hizmet sunma birimlerini belirlemesi önemlidir. Sivil toplum kuruluşları, aracı hizmet sunma birimlerinin en geniş kapsamlı ve güçlü olanlarındandır.

Resmî hizmet sunma birimlerinin incelenmesi, kamu kurum ve kuruluşları ile kar amacı gütmeyen kuruluşların toplumda neden ve ne tür hizmetler sunduklarının, sundukları hizmetlerin nüfus gruplarına göre faklılık gösterip göstermediğinin ele alınmasıdır.

Hizmetlerin resmî kaynakları kâr amacı gütmeyen, kamu ve kâr amacı güden hizmet sağlayıcılarını kapsamaktadır. Hem hizmetlerin yapısı hem de yönelimleri bu yardımlar arasındaki önemli açılardan farklılık gösterebilir. İhtiyaçların etkili bir biçimde karşılanmasında bu sistemlerin yeterliliğinin ölçülmesi düşünülecek nihai husustur.

Bir toplumun insana hizmet sisteminin yeterliliğinin değerlendirilme sürecinde biriken bilgi ve verilere dayalı olarak uygulayıcı toplum içerisindeki hedef nüfusa ayrılan kaynakların yeterliliğinin değerlendirilmesinde profesyonel bir biçimde hüküm verilmelidir. Eğer değerlendirme eksiksizse ve verimliyse, hedef nüfusun adına gerekli değişikliğin belirlenmesi ve değerlendirilmesi için toplum içerisinde ne olup bittiğine dair yeterli bir anlayışa sahip olunulmuştur. Bu bağlamda birimler arası bağlantıların belirlenmesi, örtüşen kurumlar ve hizmetlerin olup olmadığının, kurumlararası koordinasyonun ne derece var olduğunun bilinmesi gerekliliğidir.

Ünite sorun ifadesinin arıtılmasındaki adımların özeti başlığı altında; makro sosyal hizmet uygulamasının yine bu ünitede çalışılan “İhtiyaç/sorun tanımlaması ve analiz aşaması”nın özetlenmesi ile son bulmuştur.