Yazı Karakteri Seçimi

Yazı karakteri seçimi, sözcüklerin duygusal karşılığını doğrudan etkiler. Aynı metnin farklı yazı karakterleri ile dizilmesi farklı etkiler yaratabilir.

Yazı karakteri seçiminde, biçimsel özelliklerin yanı sıra kültürel ve tarihsel bağlam da göz önünde bulundurulmalıdır.

Geniş bir yazı ailesine sahip yazı karakterleri ile çalışmak tasarımcıların işlerini kolaylaştırır.

Geniş kapsamlı yazı karakterleri, daha incelikli ve başarılı tipografik tasarımlara fırsat tanır.

OpenType sayesinde ile bir metindeki görsel ifade, birden fazla dil ve hatta yazı sistemine taşınabilir.

Çok sayıda glif seçeneği sunan yazı karakterlerinde “eski tarz rakamlar” ve “sıralı rakamlar” olmak üzere iki çeşit rakam seti (figure set) bulunur.

“Eski tarz rakamlar” (“old syle figures” veya “non-lining figures”) metin içinde kullanılmaya daha elverişlidir; metin içinde minüskül harfler gibi hareket ederek metnin dokusuna uyum sağlarlar.

Günümüzde pek çok fontun öntanımlı rakamları olan sıralı rakamlar majüskül harf yüksekliğindedirler ve metin içinde kullanıldıklarında metnin dokusunu bozarlar. İngilizcede “regular numerals” ve “titling figures” olarak da isimlendirilirler. Tablolar veya hesap cetvelleri söz konusu olduğunda

Sıralı rakamlar kendi içlerinde çizelge rakamları (tabular figures (TF)) ve orantılı-boşluklu (proportional spacing) rakamlar olmak üzere iki alt kategoriye ayrılır.

“Çizelge Rakamları” eş-genişlikli (mono-with) rakamlardır. Yan yana gelmeleriyle oluşan tüm satırlar düzenli sütunlar meydana getirir. Hesaplamalar ve mali kayıtlarda tercih edilirler.

Orantılı-boşluklu rakamların her birinin kendi genişlik değeri vardır ve metinlerde kullanıma daha uygundurlar.

Küçük büyük harflerin (small caps) majüskül harflerin biçimsel özelliklerine sahiptir. Yükseklikleri yaklaşık x-yüksekliği kadardır. Metin içinde, vurgu amacıyla majüskül harflerin yerine kullanılırlar; metnin dokusuna uyum gösterirler. Üyesi oldukları yazı ailesinin aynı punto değerindeki diğer üyeleri ile kusursuz uyum gösterirler.

Basit bir el yazısı görüntüsü elde etmek için seçilecek bir font, elin doğal akışını taklit etmek için karakterlerin sözcük içindeki yerine göre, ligatür ve glif seçeneklerinin kullanılması ile çeşitlendirilebilir.

Günümüzde tasarlanan neredeyse tüm ticari fontlar İngilizce, İspanyolca ve İskandinav dilleri gibi Batı Avrupa dillerindeki bütün karakterleri içerir.

Çekçe, Lehçe gibi Doğu Avrupa dilleri ile bazen Yunanca ile Rusça’da bulunan karakterleri içeren fontlar genellikle “Pro” olarak adlandırılır.

Bir fontun ismine eklenen “Turk” veya “Tu” kısaltması bu fontun Türkçedeki tüm karakterleri e gerekli tüm aksanları içerdiğini gösterir.

Temelde aynı özellikleri taşımakla birlikte farklı çizgi kalınlığı (ağırlık) ve oranlara sahip fontlardan oluşan ve bazen italik versiyonları da içeren font gruplarına yazı ailesi adı verilir.

Süper aileler, seriflilerin yanı sıra serifsiz yazı karakterini de içerebilen geniş bir font paletine sahiptirler.

Optik seçenekleri olan yazı aileleri, genellikle metinler için küçük boyutlu, başlıklar için büyük boyutlu ve vurgulanmak istenen sözcük/sözcük grupları için özgün yazı (lettering) ile yazılmış gibi görünen ek özelliklere sahiptir.

2010 yılında İstanbul’da kurulan kültür enstitüsü SALT’ın kimlik tasarımı New York merkezli tasarım ofisi Project Projects tarafından yapılır. SALT için görünüşte değişken bir sistem olarak “Kraliçe” yazı karakteri önerilir. S-A-L-T harfleri bir logo olarak temsil edilmek yerine kurumun kimliği için tasarlanan yazı karakteri ile bütünleştirilir.

Kimlik tasarımının kendisinin de yaygın bir sergi mekanına dönüşmesi hedefiyle, dört ayda bir yeni bir tasarımcının SALT’ın kimliğini ve yarattığı etkiyi yenilemesi planlanır. Bu sayede kültürel değişimin sürekliliğinin vurgulanması, tasarımın amacı ve işlevi konusundaki düşünsel birikime katkı yapılması amaçlanır.

2004 yılında ABD’de eyaletler arasındaki tüm otoban yönlendirme ve uyarı işaretlerinde 1940’lardan beri kullanılmakta olan Highway Gothic yazı karakteri yerine Clearview yazı karakterinin kullanılması kararı alınır.

Highway Gothic karakterlerinin iç boşluklarının küçüklüğü harflerin zor ayırt edilmesine neden olur. Gece, farlardan yansıyan ışığın yazıları bulanıklaştırması bir diğer dezavantajdır.

Clearview için geniş iç boşluklu ve daha büyük x-yüksekliğine sahip minüskül ve majüskül harfler tasarlanır. Böylece harflerin netliği ve okunma hızı artar.

2010 yılında Print Dergisi tarafından “yüzyılın 10 yazı karakteri” arasında yer verilen Clearview yazı karakteri ailesi, yönlendirme tasarımı alanında gerekli bir adımın atılmasına aracılık etmiştir.

İstanbul Kent Bildirişim Tasarımı Projesi, Grafik Tasarımcı Bülent Erkmen ve Mimar Aykut Köksal tarafından tasarlanır. Proje için Yetkin Başarır yalnızca majüskül harflerden oluşan “Kent” yazı karakterini tasarlar. Karakterin rakamları yüksek okunurluk düzeyleri ile dikkat çeker.

İstanbul Kent Bildirişim Tasarımı Projesinde tabelalar üç renk şeridi içerir. En geniş şerit tüm tabelalarda kırmızıdır ve bütünlüğü sağlar. Altta, semtler için ayrılan bölümde her semt için farklı bir renk kullanılarak bölgesel farklılıklar işaret edilir. İki renk şeridi arasında kalan ince beyaz şerit üzerinde mahalle adı kırmızı renkle yazılır. Böylece, örgütlenme hiyerarşisinde olduğu gibi “mahalle” sokak ile ilçeyi bağlayan bir öğe olarak görselleştirilir. Tabelalar üzerinde, sokak isimleri yazı büyüklüğü sabit kalacak şekilde planlanır. Sokak isminin uzun olması halinde bir alt satıra tireleme yapılarak devam edilir. Tabelanın genişliği sabittir; yüksekliği taşıdığı ismin uzunluğunca belirlenir.

İstanbul kent bildirişim tasarımında belirtilen yerlerin özel isimleri (tamlanan) büyük, özel isimleri tamlayan sözcükler (caddesi, sokağı, vb.) daha küçük boyutta kurgulanır. Bu düzenleme okumayı kolaylaştırırken hiyerarşik yapının görsel kimliğe doğru şekilde yansıması sağlanır.