Koyun ve Keçilerin Önemli Viral Hastalıkları

Koyunlarda viral hastalıklar özellikle sürü sağlığını etkiledikleri için hayvan sağlığı yönünden büyük öneme sahiptir. Bu etkenler arasında ekonomik kayıplara neden olanlar olduğu gibi insanlara bulaşıp insan sağlığını tehdit eden etkenler de bulunmaktadır.

Mavi Dil Hastalığı

Mavi Dil Hastalığının etkeni bir RNA virusu olan Blue Tongue Virus (BTV)’tur. Reoviridae familyasından Orbivirus cinsine dahildir. Tespit edilen 27 serotipi vardır. Koyun, keçi ve sığırlarla ve bazı ruminantlarda görülebilir. Hasta hayvanlar arası direkt bulaşma minimumdur. Hastalık Culicoides cinsi sokucu sineklerle taşınır. Gebe hayvanlarda plasentayı geçerek yavru atma ve konjenital anomalilere neden olabilir. Direkt ve indirekt yöntemlerle laboratuvar tanısı konabilir. Hastalık bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Aşısı olup mücadele için sokucu sinek mücadelesi ve aşılama yapılır.

Border Disease

Border disease virusu RNA’ya sahiptir ve Flaviviridae ailesi içerisinde Pestivirus cinsinde sınıflandırılmaktadır. Border disease virus en çok koyunlarda, daha az olarak da keçilerde enfeksiyon oluşturur. Hastalık vertikal veya horizontal bulaşabilir. Hastalık için asıl bulaş kaynağı persiste enfekte olan kuzulardır. Gebe koyunlar enfekte olur ise yavru atma, ölü doğum, konjenital anomaliler ve kıl örtüsünde bozukluklar meydana gelebilir. Ayırıcı tanıya gitmek için laboratuvar tanısı gerekmektedir. Direkt ve indirekt metotlarla teşhise gidilebilir. Hastalığa karşı bir aşı bulunmamaktadır. Alınacak en iyi önlem sürüdeki persiste hayvanların tespiti ve sürüden çıkarılmasıdır.

Küçük Ruminant Vebası

Hastalığın etkeni peste des petits ruminant virus (PPRV), Paramyxoviridae ailesinden Morbillivirus içerisindedir. Genom olarak RNA’ya sahip olup zarflıdır. Koyun ve keçiler harici bazı ruminantlarda da bulunmuştur. Solunum sistemini ve sindirim sistemini etkileyen belirtiler vardır. Klinik tablo başka hastalıklarla karışabilir, laboratuvar teşhis şarttır. Direkt ve indirekt yöntemlerle laboratuvar teşhisinde kullanılabilir. Bildirimi zorunlu olup aşı ile mücadelesi yapılmaktadır.

Maedi-Visna Hastalığı

Etken Retroviridae ailesinden Lentiviruslar cinsine ait olan Maedi -visna virustur (MVV). Virus her ne kadar koyun türünde görülse de keçilerde de bildirilmiştir. Virus anneden yavruya süt ile geçebilir. Enfeksiyon yaşam boyu kalıcıdır. Hastalık iki formda görülür maedi solunum, visna ise sinir sistemine ait patolojiler ile karakterizedir. Direkt ve indirekt yöntemlerle laboratuvar tanısı koymak mümkündür. Hastalığın aşısı yoktur. Mücadelede en etkili yöntem sürü içerisindeki hasta hayvanların tespit edilmesi ve sürüden uzaklaştırılmasıdır.

Keçilerin Artritis-Ensefalitis Hastalığı

Etken caprine arthritis encephalitis virus (CAEV) olup Retroviridae ailesi Lentivirus cinsinde yer almaktadır. Asıl olarak keçilerde görülür fakat koyunlar da enfekte olabilir. Bulaşmadaki en önemli faktör enfekte anneden yavruya verilen kolostrumdur. Hastalık merkezi sinir sistemi, eklemler ve akciğerlerde lezyonlara neden olur. Virus organizmaya bir kere girdikten sonra yaşam boyu taşıyıcılık devam eder. Erişkin keçilerde en fazla görülen bulgu çoğunlukla karpal eklenmlerin dahil olduğu poliartrittir. Aşısı yoktur ve mücadele sürüdeki enfekte hayvanları tespiti/eliminasyonu ile gerçekleşir.

Koyunların Sıçrama Hastalığı

Bu hastalığın etkeni Flaviviridae ailesi Flavivirus cinsi içinde sınıflandırılan louping ill virustur. Tek iplikçikli bir RNA’ya sahiptir, zarlıdır. Virus koyun, keçi, sığır, at, geyikler, insanlar ve bazı diğer memelilerde enfeksiyon oluşturabilir. Hastalık asıl olarak Ixodes ricinus cinsi kenelerle bulaşır. Sinir sistemine ait bulgular görülür. Direkt veya indirekt metotlarla laboratuvar teşhisi yapılabilir. Aşısı vardır, kene ile mücadele de alınacak önlemler arasındadır .

Koyun Ve Keçi Çiçeği

Sheep poxvirus (SPV), goat poxvirus (GPV) virusları Poxviridae ailesinden Capripox cinsi içerisinde sınıflandırılmaktadır. SPV koyunlarda GPV ise keçilerde hastalık yaratır. Etkenler DNA’ya sahiptir ve zarlıdır. Çok bulaşıcıdır morbidite %100’lere varabilir fakat daha hastalığın endemik olduğu bölgelerde mortalite %10 altındadır. Yüz çevresi ve kılsız bölgelerde pox lezyonları oluşturur. Bunlar lezyonlar kızarıklıkla başlar, nodül şeklini alır, kabuklaşır ve kabuklar dökülür. Yara izleri kalır. Şiddetli durumlarda iç organ tutulumu olabilir. Direkt ve indirekt metotlar tanıda kullanılabilir. Aşısı vardır ve bildirimi zorunludur .

Ektima Kontagiozum

Etken Poxviridae ailesinde Parapox virus cinsinde sınıflandırılan bir DNA virusu olan orf virustur (ORFV). Virus zoonozdur. Hastalığın genel seyri iyidir, orf özellikle ciddi ekonomik kayıplara neden olması açısından önemli bir hastalıktır. Hastalığın oluşturduğu lezyonlar daha çok mukozalarda meydana gelir. Papül, püstül, kabuklanma ve siğil benzeri oluşumlar vardır. Direkt ve indirekt teşhis yöntemleri ile laboratuvar teşhisi konabilir. Aşısı vardır. Hastalık çıkan sürülerde hemen hasta hayvanlarla sağlıklı olanlar ayrılır. Sekonder enfeksiyonlar ve larvalar için mücadele yapılır. Dezenfeksiyon ve temizleme yapılır.

Scrapie

Koyunların nörodejeneratif bir hastalığıdır. Hastalık etkeni bir virus değildir. Etken scrapie prionu (PrP Sc) olarak bilinir ve normal bir proteinin (PrPC) yanlış katlanması sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Prionlar kontamine çevre ve enfekte hayvanların plasentasının yenmesiyle bulaşmaktadır. Sinir sistemindeki nörolojik bozulmalar ile süngerimsi dejenerasyon scrapie prionların birikmesine bağlıdır. Hastalık uzun bir inkübasyon periyoduna sahiptir. Hastalık ölümcüldür. Serolojik testi yoktur, immunohistokimyasal yöntemler ile tanı konur. Aşı ya da herhangi bir ilaçla önlenmesi veya tedavisi söz konusu değildir. Hastalıkla mücadelede en etkili yöntem itlaftır. Bildirimi zorunlu bir hastalıktır.