Virusların Üretilmesi ve Çoğaltılması

Viruslar doğada varlıklarını devam ettirebilmek için viral yaşam siklusunu yerine getirmeleri gerekir. Ancak viruslar herhangi bir organele ve dolayısıyla enerji ve protein sentez mekanizmalarına sahip değildirler. İşte bu ihtiyaçlarını karşılamak için mutlak suretle canlı bir organizmayı enfekte ederek ihtiyacı olan tüm hücresel mekanizmaları kendi amaçları için kullanmak zorundadırlar.

Viruslar yaşam fonksiyonlarını; enfekte edeceği hücre reseptörüne bağlanma, hücre içine girme, dış yüzey proteinlerinden kurtularak genomunu hücre içerisine aktarma, viral proteinlerin ve nükleik asidin sentezi, toparlanma, olgunlaşma ve bu sayede oluşan vironların enfekte hücreden dışarıya saçılımı olarak gerçekleştirirler.

Virusları bizler bazı amaçlar için üretme gereği duyarız ki bunlar içerisinde; viral bir hastalığa sebep olan etkenin teşhisi, virusun izolasyonu, virusun yapısı ve biyolojisinin belirlenmesi ve biyolojik ürünler elde edilmesi gibi amaçlar olarak sıralanabilir. Bu amaçlar doğrultusunda virusları; Deney Hayvanları, Emriyolu Tavuk Yumurtaları ve Hücre (doku) Kültürlerinde üretebiliriz.

Deney hayvanları, bilimsel temellere ve etik kurallara uygun olarak dizayn edilmiş çalışmalarda kullanılan çeşitli hayvan türlerinden oluşmaktadır. Bilimsel çalışmalarda sıklıkla başvurulan hayvan denekleri arasında tavşan, rat, fare, hamster, civciv, kobay ve maymunlar yer almaktadır.

Barındırma ve yetiştirme faaliyetlerinin normal şartlarda yürütüldüğü ve herhangi bir mikrobiyolojik kontrolden geçirilmeyen deney hayvanlarına konvansiyonel hayvanlar denilmektedir.

Spesifik bir patojenin çalışılması amacıyla kullanılan ve çalışılacak bu patojen yönünden vücutlarında antijen veya antikor bulunmayan deney hayvanlarına Spesifik Patojen Free Deney Hayvanları denilmektedir.

Vücutlarında patojen veya flora elemanı hiçbir mikroorganizma ve bu mikroorganizmalara karşı kanında antikor taşımayan deney hayvanlarına Germ Free Deney Hayvanları denmektedir.

Özellikle aşı çalışmalarında ki gibi yüksek oranda virus üretiminin gerekli olduğu hallerde embriyolu tavuk yumurtaları virus üretimi için avantaj sağlamaktadır.

Sağlıklı hayvanlardan elde edilen organ veya doku parçaları vücut dışındaki bir ortamda (invitro ortam) gerekli yaşam koşullarının sağlanarak laboratuvar şartlarında üretilmesi olayına doku kültürü ismi verilmektedir. Alınan doku örneklerini oluşturan hücrelerin birbirinden ayrıştırılarak laboratuvar ortamında üretilmesi işlemi ise hücre kültürü olarak adlandırılmaktadır.

Günümüzde virusların üretilmesi amacıyla en sık kullanılan ortam hücre kültürleridir. Bu yöntem sayesinde, hasta hayvanlardan elde edilen klinik örneklerde virusların izolasyonu, identifikasyonu (tanımlanması), patojenite oranlarının belirlenmesi, viral aşıların üretilmesi, enfeksiyonların mekanizmasının belirlenmesi, virus hücre ilişkilerinin belirlenmesi, virus genetiğinin ortaya konulması gibi işlemler gerçekleştirilebilmektedir.

Virusların enfekte ettiği hücrelerde sebep olduğu hasarlara sitopatik etki (CPE) ismi verilmektedir. Enfekte ettiği hücrede CPE oluşturan viruslara sitopatojen viruslar ismi verilir.

Sitopatojen virusların sebep olduğu CPE tipleri dörde ayrılır. Bunlar; Piknozis (yuvarlaklaşma), Agregasyon (üzüm salkımı şeklinde bir araya toplanma), Sinsitya, Füzyon, Dev Hücre (enfekte hücrelerin stoplazmik köprüler aracılığıyla birleşip büyük hücreler oluşması) ve herhangi bir patolojik belirtinin gözlenemediği Minimal etki olarak tiplendirilmektedir.

Viruslar hücresel enfeksiyon sonrasında hücredeki bazı mekanizmaları bozarak hücreyi kendi lehine kullanırlar. Bu sırada; konak hücreye ait nükleik asidin inhibisyonu, konak hücre RNA transkripsiyonunun inhibisyonu, konak hücre mRNA sentezinin inhibisyonu, konak hücre protein sentezinin inhibisyonu, Viral toksik ürünlerin hücre içinde birikimi, hücre membranı geçirgenliğinin değişmesi ve hücre morfolojisinin yıkımlanması gibi hücresel hasarlar oluştururlar.