Tasarımda Çizgi

Tasarım Nedir?

Bir iletişim dili olarak sanat kendini ifade etmenin en etkili yollarından biridir. Zihinde yaratılan bir düşüncenin şekillenerek herhangi bir nesneye dönüşmesi çağlar boyu insanoğlunun yaptığı en basit tasarımsal eylemler arasında olmuştur.

19 ve 20. yüzyılın sanat ve tasarım faaliyetleri hiç şüphesiz 18. Yüzyıl sonunda yaşanmaya başlanan endüstri devrimi ve bu devrimle gelen teknolojik gelişmelerdir.

Endüstriyel devrimin yol açtığı estetik açıdan niteliksiz ürünler el sanatlarına dönüşü destekleyen birçok sanat hareketi tarafından tehlikeli bulunmuş bu kapsamda Avrupa’da sanat ve tasarımda yeni yaklaşımlarla birlikte yeni eğitim modelleri yaratılmaya başlanmıştır.

1947 yılında Almanya'da kurulan Gestalt Okulu da tıpkı Bauhause gibi tasarıma getirdiği yeni ve farklı eğitim modeliyle adını duyurmuş, Bauhaus’un modern bir devamı olarak kabul görmüştü. Ancak Bauhaus’dan farklı olarak atölye uygulamalı eğitimlerinin bilim altyapısıyla desteklenmesi gerektiği görüşünü savunmuştur.

Genel anlamıyla tasarım; bir düşünceyi önce zihinde canlandırarak tasarlamak, daha sonra düşüncenin şekle dönüşmesiyle tasarımlamak, o şeklin ilk halini kâğıda geçirerek tasarı halini aldırmak ve son olarak da geliştirerek/ çizerek/ deneyimleyerek bir sanat nesnesine dönüştürme işlemidir.

Tasarımda Çizgi Kavramı

Bu bölüm 3 alt başlıkla verilmiştir. Bunlar:

• Çizginin Sınıflandırılması
• Çizgi Özellikleri
• Çizgi Alıştırmaları

Çizgi; iz, çizi, hat, biçim anlamlarına gelir. Başka bir tanıma göre; bir noktanın başlangıç noktasından bitiş noktasına kadar izlediği yolun ortaya çıkardığı görsel etkiye çizgi denir. Çizgi her ne kadar basit bir kavrammış gibi görünse de görsel etkisi oldukça güçlüdür.

İfade ediş biçimlerine göre çizgi;

• Noktalar bütünüdür.
• Hareket halindeki noktalardır.
• İki nokta arasından geçen hattır.
• İki düzlemin kesişmesinden oluşur.
• İki yüzey arasındaki boşluktur.

Sınır belirleyicidir.

Çizgi Sınıflandırması

Çizgi görsel tasarım ögeleri arasında özellik ve çeşitlilik bakımından bünyesinde birçok sınıflandırmayı barındırabilir ancak bu çeşitliliğe rağmen çizgi çeşitlerini genel olarak aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz:

1. Eksenleri açısından

• Yatay
• Dikey
• Çapraz (Diyagonal)

2. Şekilleri açısından

• Kesik
• Sarmal
• Zik-zak
• Dairesel
• Kırık
• Noktalı
• Düz
• Dalgalı
• Titreşimli

3. Etkileri asından

• Sert
• Yumuşak
• Açık
• Koyu
• Akıcı

4. Zıtlıkları açısından

• Paralel – birbirini kesen
• Kalın – ince
• Uzun – kısa
• Düz – eğri
• Sürekli – kesik
• Hacimli – hacimsiz
• Dokulu – dokusuz
• Hareketli – hareketsiz
• Yaklaşan – uzaklaşan
• Sık – seyrek
• Negatif – pozitif çizgiler

olarak sınıflandırılabilirler.

Çizgi Özellikleri

Etki alanları bakımından çizgi belirli özelliklere sahiptir. Çizgisel elemanların çoğu dinamik bir yapı olarak algılanır. Yani, yatay formda düz bir çizgi kuvveti, düşey yönde çizilmiş bir çizgi kesinlik ifade eder. Kırık ve zik-zak çizgiler hareket hissi uyandırırken çapraz çizgi olumsuzluk anlam içerdiğinden negatif algı yaratır. İnceyken kalınlaşabilen, paralelken kesişebilen, birbiri içerisinde dairesel formlarla biçimlenen çizgiler biçim ve forma değer katarak görsel algıyı artırır. Temel tasarıma ya da görsel sanat eğitimine yeni başlamış öğrenciler için uygulamalı eğitimlerde onlardan bol bol çizgi etüt etmeleri istenir. Bu tür uygulamalı çalışmalara örnek teşkil edeceği düşünülen bazı öğrenci çalışmaları “çizgi alıştırmaları” bölümünde verilmiştir.

Çizgi Alıştırmaları

Söz konusu çalışmalar Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü öğrenci çalışmalarından seçilerek ünitenin bu bölümüne yerleştirilmiştir