Tasarımda Nokta

Nokta Nedir?

Temel tasarım ilkelerinden nokta, bilim/sanat dallarına göre farklı terminolojik anlamlar içerir. Bu farklılığı yaratan, hem soyut bir kavram olarak zihinde tasavvur edilen bir kavram olması hem de somut olarak iki veya üç boyutlu olarak gösterilebiliyor olmasından kaynaklanmaktadır. Noktanın bir düzlem üzerinde yerini bulmak için bir koordinat düzlemi içerisinde iki veriye ihtiyaç duyulurken, noktanın üç boyutlu konumu için en, boy, yükseklik bilgilerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da noktanın hem iki hem de üç boyutlu olma özelliğini tanımlar..

Noktanın çizgisel bir etki kazanabilmesi için noktaları bir bütün olarak algılamak gerekir. Yan yana belirli mesafelerde duran noktaları göz sürekli ve kendiliğinden bir bağ kurarak birliktelik sağlar. Noktalar belli bir düzende ve grup halinde bulunduklarında farklı görsel etkiler yaratabilirler.

Görsel tasarımda nokta, algılanabilen en küçük görsel birimi temsil eder. Özellikle soyut anlamlı olarak kullanılan kavram, iki çizginin kesiştiği yerdir. Noktayı geometrik bir form olarak düşünürsek, iki çizginin birleştiği yerde nokta oluşur. Bir sanat eserinin genel kompozisyonun da nokta etkisi hissedilir. Ancak doğrudan bir nokta gösterilmezken oluşturduğu etki nokta etkisidir.

Nokta iki çizginin kesiştiği yerdir. Kalemin zeminde bıraktığı izdir. Gözle algılanabilen en küçük görsel birimdir. Lekeseldir. Etkisi nokta olan her şey noktadır.

Tasarımda Nokta

Tasarımda nokta yalnız olarak yani tek başına da verilebilir. Fonksiyonel olarak kullanılan tasarımda tek nokta kavramı, genellikle tasarımda başlangıç elemanı olarak kullanılır ve bu kullanımıyla nokta o tasarımın yapı taşı niteliğindedir. Konunun başında da vurgulandığı gibi tasarımda nokta kavramı, tasarımın oluşmasında en küçük yapı taşı görevi üstlenir. Sadece bu anlamıyla tasarımda etkin bir rol aldığı söylenemez. Tasarımda vurgunun da odaklandığı görsel bir anlatımında önemli bir aracı olarak da tasarımdaki yerini alır.

Doğal bir objeye ait görsel bir anlatımda çizgisel ve noktasal değerler varsa öncelikle bu yapılar ortaya çıkartılmalıdır. Noktanın sık ya da seyrek oluşu, çizginin kalından inceye gidişi gibi özellikleri çalışma da koyu-açık etkisi ve geçişleri yaratır.

Temel tasarımda nokta çalışmaların amacı genellikle öğrenciye belirsizlik göstermek için verilir. Birden fazla noktanın sıklaşıp seyrekleşmesi ile yüzey üzerinde yapılan çalışmalarda amaç öğrencinin yüzeysel ilişkileri kurabilmelerini sağlamaktır.

Nokta düzensizlik içinde bir düzen elemanıdır. Noktalar belli bir düzende ve grup halinde bulunduklarında farklı görsel etkiler yaratabilir. Tek bir nokta durgunluk etkisi yaratırken bir araya geldiği diğer elemanlarla tasarımda hareket veya derinlik etkisi yaratırlar. Diğer tüm tasarım ögeleri gibi noktanın da yaratacağı görsel etki iyi bilinmeli ve ona göre tasarım başlatılmalıdır.

Tasarımda da nokta uzaklaştıkça küçülür bu da bulunduğu ortamda en son nokta şeklinde bir görünüme bürünür. Bu durum tıpkı, deniz üzerinde yol alan bir geminin uzaklaştıkça küçülmesi küçüldükçe de nokta şeklinde merkezi bir şekil almasına benzetilebilir. Doğada bulanan birçok nesneye uzaktan baktığımızda nokta şeklinde görürüz. Evreni de hayal ettiğimizde onu irili ufaklı noktalar kümesi olarak algılamamız noktanın şekilsel etkisindendir.

Noktanın şekli ne olursa olsun göz hizamızda uzaklaşan her nesne ufuk çizgisi üzerinde küçülerek nokta şeklinde görünür. Bunun sebebi giderek küçülen nesnenin mesafenin etkisiyle gözden uzaklaşırken nesne algılanamayan bir boyuta ulaştığında merkezi bir şekil almasıdır. Tasarımda da nokta uzaklaştıkça küçülür bu da bulunduğu ortamda en son nokta şeklinde bir görünüme bürünür. Bu durum tıpkı, deniz üzerinde yol alan bir geminin uzaklaştıkça küçülmesi küçüldükçe de nokta şeklinde merkezi bir şekil almasına benzetilebilir.

Nokta Özellikleri

Temel tasarım ögelerinden biri olan noktanın kendine özgü bazı özellikleri vardır. Bu özelliklerden bazılarını bilmek tasarımcıya yapacağı çalışmada kolaylık sağlar. Nokta özelliklerinin neler olduğunu bilmek, noktayı daha iyi tanımayı ve tasarımda da etkili bir kullanımın önünü açar. Noktanın en karakteristik özellikleri şunlardır: Boyutsuzdur. 2.Dinamiktir. Sade bir yapı içerir. Tasarımın en küçük yapı taşıdır. Tasarım başlatır. Orantısaldır. Yer belirleyicidir. Renksizdir. Merkezidir.

Nokta Alıştırmaları

Görsel tasarım eğitimine yeni başlayan öğrenciler için uygulamalı eğitimlerde onlardan bol bol nokta çalışmaları yapmaları istenmektedir. Bu tür uygulamalı çalışmalara örnek teşkil edeceği düşünülen bazı çalışmalara yer verilmiştir.