Sigortanın Temel Prensipleri ve Sigorta İşlemlerinde Kullanılan Belgeler

Günümüz sigorta sektöründeki imkânlar her türlü riske karşı koruyucu hizmet sunmaktadırlar. İşte bu da sigorta şirketlerini yenilik yaratmaya sevk etmektedir.

Sigorta sayesinde bireysel servet güvence altına alınmakta bunun netice olarak da millî servetin korunması mümkün bir hâle gelmektedir. Ticari ve sanayi hayatın gelişmesine yardım ederek girişimi kolaylaştıran girişimcinin mal varlığını güvence altına alarak tüccar ve sanayicinin işlerini geliştirme olanağı sağlayan sigorta rizikolarının kötü sonuçlarının azalmasında ekonomik koşulların iyileşmesine ekonomik kayıpları önleyerek ülke ekonomisinin gelişmesinde katkıda bulunmaktadır.

Sigortayı ancak bir konuda sigortalanabilir menfaati olan bir kimse yaptırabilir. Böyle bir menfaati olmayan kişi sigortalı olamaz. O hâlde sigortalanabilir menfaat sigorta yaptırabilmenin kanuni hakkını ifade eder.

Hukuken bir mala sahip olan kişi o malın da sigortalısı olabilmektedir. Sözü edilen bu prensip TTK’n in 1401 'inci maddesinde ifadesini bulmaktadır. “Sigorta sözleşmesi sigortacının bir prim kaşılığında kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatinin zarara uğratan tehlikenin meydana gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat süresi sebebiyle bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmelerdir” .

Hasar ,poliçeyle teminat alınan rizikolardan birinin gerçekleşmesi sonucu oluşan zararın adıdır. Genellikle poliçe tanzim etmenin ve de o poliçenin reasüransını yapmanın yanında o sigorta sözleşmesi ile ilgili hasarın ödenmesi çok daha karmaşık olup güçlük arz etmektedir. Bu nedenle de hasar konusu sigortacılığın en zor konusudur.

Sigortalının poliçe satın almaktaki gayesi hasarının zamanında ve tam olarak ödenmesi olduğuna göre hasar servisi şirketin vitrini durumundadır. Sigortanın en önemli işlevi kişiler ve kurumlar için ekonomik güvenliğin sağlanmasıdır ki bu şekilde kişiler ve kurumlar servetlerinde gelen azalmayı önleyecek imkâna kavuşmuş olmaktadırlar. Ekonomik güvenliğin devamı taahütlerin yerine getirilmesine ve büyük ölçüde finansal istikrarın temininde rol oynar.

Sigortacılık ,yapısı itibarıyla sosyal bir dayanışma aracıdır. İnsanlar büyük zararlara karşı ekonomik güvenlik sağlamak için küçük primlerle birbirlerine yardımcı olurlar. Reasürans açısından bakılınca bu dayanışma dünya ölçeğinde olmaktadır. Sigortacılık ekonomik güvenliğin devam ettirilmesi işlemi olup riskin doğuracağı ekonomik kaybın geri yerine konulması yardımıyla ekonomik güvenlik sürekli hale getirilmektedir. Bu anlamda sigortanın en önemli fonksiyonu da kişi ve kurumları risklerden kaynaklanan zararlarının tazmini ekonomik güvenlik teminidir.

Ticari ve sanayi hayatın gelişmesine ve büyümesine yardım ederek girişimi kolaylaştıran tüccar ve sanayicilerin işlerini geliştirme olanağı sağlayan sigorta ,ticari ve sanayi yatırımların gelişmesine yardımcı olmakta ekonomik kayıpları önleyerek ülke ekonomisinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır.

Ekonomik anlamda ekonomik güvenliğin kaybedilme ihtimaline veya beklenen gelirlerde ortaya çıkabilecek saplamalardan dolayı risk kavramı kullanılmaktadır. Sigortacılıkta ise statik ve dinamik temel ve özel risklerin anlaşılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Dinamik riskler ekonomideki değişikliklerden kaynaklanan zararları tanımlamak için kullanılırken statik riskler ise doğal olaylardan kaynaklanan risklerdir .

Temel riskler kişilere bağlı olmayan etkisi tüm toplumlarda hissedilen risklerdir. Özel riskler ise kişileri etkileyen savaş, deprem ve enflasyon temel riskler iken evin yanması gibi risklerdir.

Sigorta şirketi imzaladığı sigorta poliçesiyle sermayesinin yeterli olmayacağı rizikoların sorumluluğunu üzerine alırken hasar olması halinde de bunları tazmin edeceğini taahüt etmektedir. Sermaye ve öz kaynakları sınırlı olan sigorta şirketlerinin sırf kendi kaynaklarına güvenerek söz konusu poliçeleri imzalamaları düşünülemez. Bu nedenle sermayesini aşan çok büyük meblağlara teminat veren sigortacılar bu sorumluluklarını reasürans şirketleriyle paylaşmaktadır. Sigorta şirketlerinin sorumluluklarını reasürans şirketleriyle paylaşabilme özelliğinden dolayı da menfaatin yüzde yüzünün reasürörler tarafından karşılandığı yani sigorta bedelinin tümünün teminat altına alındığı sağlandıktan sonar poliçe kesilmektedir. Özetle sigortacıdan teminat satın alan sigortalı gibi sigorta şirketleri de reasürans şirketlerinden güvence satın almaktadırlar.

Reasüransın gelişmesini sigortacılıktan ayırmak mümkün değildir. Öncelikle sigortacının kapasitesini arttırması için yegane yöntem olarak düşünülse de zaman içinde reasürans ayrı bir ihtisas konusu haline gelmiştir. Teknolojide ki hızlı gelişmelere rağmen hasarları azaltabilmek ve ya tümüyle ortadan kaldırmak mümkün olmadığından dolayı sigortacı üzerindeki tutamayacağı sorumluluklar içinde yine asüransa ihtiyaç duymaktadır.

Sigortacılığın yapılabilmesinin temel şartı karşı karşıya olunan riskin tahmin edilebilir ve ölçülebilir istatistik anlamda modellenebilir nitelikte olmasıdır. Geçmiş yıl istatistiksel verileri ne göre prim yatıran kişilerden kaç adedinin ve ortalama hangi tutarda hasara uğrayacağı hakkında değerlenen verilere göre fiyat oluşturulur. Verilere göre riskin yapısı çeşitli istatistiksel dağılımlarına yakınlığına göre değerlenerek fiyatlanabilir. Bu tahmin edilebilirlik sigortacıya bu riski kabullenme gücü vermektedir.

Sigorta mekanizması aslında aynı riske maruz olanların risk yönetimi amacıyla bir araya gelmesi ve dayanışma içerisinde risk yönetimini gerçekleştirme işlemidir. Bu sayede sigortalı riskini sigortacıya sigortacı ise bu riski reasüröre transfer edebilir. Sigortayla ekonomik güvence sağlanırken toplam sigorta riski paylaşılarak dağıtılmakta ve sosyal bir dayanışma mekanizması oluşmaktadır.

Sigortacılık sigorta edilebilir risklerin belirlenmesi ile başlayan bir süreçtir. Muhtemel hasarların meydana getireceği ekonomik kayıpların karşılanması yoluyla sigortalının ekonomik güvenliği finansal koruma altına alınarak sigortacılık yapılır. Sigorta satın almakla police sahibi kendini risklere karşı korumakta ve dolayısıyla risk yönetimi işlemi gerçekleştirilmektedir. Bu açıdan sigortacılık faaliyeti risk yönetim hizmeti verdiği gibi özünde kendisi risk ticaretidir.