Sağlık ve Kültür

Sağlık ve hastalığın algılanması o toplumun kültürünün bir parçasıdır. Farklı tarihsel geçmişe sahip farklı değer ve normları olan toplumların sağlıklarıyla ilgili uygulamaları da farklıdır. Toplumların hastalık hakkındaki değer yargıları yönetimi, vaziyet alış ve inançları, kültürün karakterini yansıtır. Kültür, insanların değerlerini, davranışlarını, tavırlarını ve dünyayı algılama biçimlerini etkiler

Genellikle birbirlerine bağlı olarak tanımlanan sağlık ve hastalık kavramları kültürlere göre değişebilen kavramlardır. Sağlığın korunması ve hastalıkların tedavisinde kültürlere özgü uygulamalar yer almaktadır. Sağlık ve hastalık kavramlarına yüklenen anlamlar toplumlar arasında farklılık göstermekle birlikte aynı toplumda da zaman içerisinde farklılık arz etmektedir.

Sağlıkla ilgili ilk tanımların “Hasta olmayan insan sağlıklıdır” şeklinde son derece basit bir şekilde yapıldığı görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü sağlığı, “Sağlık; yalnızca hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, fiziksel, mental ve sosyal yönden tam bir iyilik hâlidir” şeklinde tanımlamaktadır. Ancak bu tanım bazı yönleriyle eleştirilmekte ve iyilik ya da hastalık derecesini açıklamada yetersiz kaldığı belirtilmektedir. Diğer yandan sağlık ve hastalığının algılanması konusunda bireyler arasındaki farklılıkların öneminin göz ardı edildiği de düşünülmektedir Bireysel farklılıkların toplumsal öğeler ve kültürden etkilenmesi kaçınılmazdır Çünkü sağlığın değer, bilgi, davranış, norm gibi özgün boyutları kültür içinde şekillenir. Kültürel ve etnik sosyalizasyon bireylere nasıl sağlıklı kalınabilineceğini ve hastalığı tanımlamayı öğretir .

Biyolojik bir varlık olarak dünyaya gelen birey, toplumsallaşma süreci içerisinde psikolojik, çevresel, sosyal ve kültürel faktörlerin etkisi altında kalmakta, sağlık -hastalık olgusu da bu faktörlerden etkilenmektedir. Cinsiyet medeni durum çevre sosyal sınıf yaşam tarzı ve din gibi parametreler bu faktörler arasında sayılabilir.

Kültür genel anlamda, nesiller boyu oluşan, toplum üyelerinin paylaştığı ve ilettiği sembollerin (yazılı, sözlü, görsel vb.) tümüdür. Toplumu oluşturan bireylerin sağlık ve hastalık kavramları konusundaki anlayışı, inancı, tutum ve davranışlarıyla ilgili kültür ögeleri üzerinde önemle durulmalıdır. Sağlık ya da hastalık, kültürel kalıplara bağlı olarak tanımlanır. Hastalıkların nedenleri, görülme sıklığı ve dağılımları kültürel özellikler tarafından belirlenir ve sağlığın korunması hastalıkların tedavisi, kültürlere özgü uygulamalarla yapılır ya da bu uygulamalardan etkilenir. Bu nedenle kültür sağlık ve hastalığın dinamik bir etkeni olarak görülmektedir.

Sağlık, hastalık, kültür ilişkisine bakarak denilebilir ki; Kültürel tutum, inanç ve davranışlar bireyin yaşam tarzını dolayısıyla sağlık koşullarını etkiler. Sağlık hizmetlerinin geleneksel inançlar göz önüne alınmadan sunulması bu hizmetlerin reddedilme olasılığını artırır. Çünkü bakım verenlerin karşılarındaki bireyin kültürel yapısını bilmeyerek sunacakları hizmet onlara uymayabilir. Sağlığı olumsuz yönde etkilemediği düşünülen geleneksel inanç ve uygulamalara saygı gösterme bireylerin güvenini kazandıracak bir yoldur. Çünkü her birey kendi kültürüne sahip çıkar ve değer verilmesini ister. Kültürün sağlıkla ilişkileri incelendiğine kültürel yapı içinde yer alan birçok faktörün sağlığı yakından ilgilendirdiği ve etkilediği görülmektedir. Ekonomik durum aile yapısı dil ve iletişim din kendi kendini tedavi stratejileri göç bu faktörler arasında sayılabilir.