Kredinin Tanımı ve Sınırları

Kredinin Tanımı

Genel olarak kredi, belli bir süre ile ve geri almak kaydıyla para, mal veya hizmet sağlanması veya bu işleme kefil olunması şeklinde tanımlanabilir.

Belli bir süre sonra geri almak kaydıyla karşı tarafa para, mal veya hizmeti karşı tarafa sağlayan kimseye “kreditör” adı verilirken, para, mal veya hizmeti belirli bir süre sonra geri ödemek kaydıyla borçlanan kimseye ise “kredi borçlusu” adı verilir.

Kreditör belli bir süre için para, mal veya hizmeti karşı tarafa sağlarken bir fedakârlıkta bulunmaktadır. Kreditör borç vermek yoluyla para, mal veya hizmeti şu anda tüketmek yerine gelecekteki bir tarihte tüketme yolunu seçmektedir. Faiz, kreditörün bu fedakârlığı karşılığında borçludan talep ettiği şeydir. Diğer bir deyişle, faiz, kreditörün bugün tüketmek yerine gelecekte tüketime razı olma fedakârlığının karşılığıdır.

Kreditörün bir banka olduğu durumda kredi borçlusuna “kredi müşterisi” ve bankanın açtığı kredi karşılığında talep ettiği faiz oranına “kredi faiz oranı” adı verilir.

5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’na göre, mevduat bankalarının, kalkınma ve yatırım bankalarının ve katılım bankalarının finansman sağlama yöntemleri kredi sayılmaktadır.

Kredilerin Faiz Oranları

Bakanlar Kurulu, bankaların ödünç para verme işlemleri ve mevduat kabulünde uygulanacak azamî faiz oranlarını, katılma hesaplarında kâr ve zarara katılma oranlarını, özel cari hesaplar dâhil bu maddede belirtilen işlemlerde sağlanacak diğer menfaatlerin nitelikleri ile azamî miktar ya da oranlarını tespit etmeye, bunları kısmen veya tamamen serbest bırakmaya yetkilidir. Bakanlar Kurulu, bu yetkilerini Merkez Bankasına devredebilir.

Risk Grubu

Bankacılık Kanununda üç tür risk grubu tanımlanmıştır: gerçek kişiler risk grubu, tüzel kişiler risk grubu ve bankanın dâhil olduğu risk grubu.

Bankacılık Kanunu’na göre kredi kullandırma koşulları dâhil olunan risk grubu ve mensuplarına göre değişim göstermektedir.

Kredi Sınırları

Bankacılık Kanununda bankalarca kullandırılacak kredilere bazı sınırlamalar getirilmiştir.

Genel Kredi Sınırı

Bankalarca bir gerçek ya da tüzel kişiye veya bir risk grubuna kullandırılabilecek kredilerin toplamı öz kaynakların yüzde yirmi beşini aşamaz. Bu oran, bankanın dâhil olduğu risk grubu bakımından yüzde yirmi olarak uygulanır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, bu oranı yüzde yirmi beşe kadar yükseltmeye veya kanunî haddine kadar indirmeye yetkilidir.

Bir adi ortaklığa verilen krediler, sorumlulukları oranında ortaklara kullandırılmış sayılır.

Bankanın Sermayesinin Yüzde Bir veya Daha Fazlasına Sahip Olan Ortaklara Kullandırılabilecek Kredi Sınırı

Bankalarca hâkim ortak veya nitelikli pay sahibi olup olmadıklarına bakılmaksızın bankaların sermayesinin yüzde bir ve daha fazla payına sahip olup pay defterine kayıtlı olan tüm ortaklarına ve bunlarla risk grubu oluşturan kişilere kullandırılacak kredilerin toplamı öz kaynaklarının yüzde ellisini aşamaz.

Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklara Kullandırılacak Kredi Sınırı

Birlikte kontrol edilen ortaklıklara kullandırılan krediler, bu ortaklıkları birlikte kontrol eden hissedarların her birinin ortaklık sermayesinde sahip olduğu payların, birlikte kontrol ettikleri toplam paya oranı ölçüsünde ortaklığı birlikte kontrol eden her bir hissedarın dâhil olduğu risk grubuna kullandırılmış sayılır.

Büyük Kredi

Bir gerçek ya da tüzel kişiye veya bir risk grubuna öz kaynakların yüzde onu veya daha fazlası oranında kullandırılan krediler “büyük kredi” sayılır ve bunların toplamı öz kaynakların sekiz katını aşamaz.

Kredi sınırlarında çeşitli dikkate alınma oranları vardır.

Bankalar Kanunu uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere göre ana ortaklıklarca kredi sınırları konsolide esasa göre hesaplanır ve uygulanır.

Bireysel kredi sınırlarının her bir gerçek veya tüzel kişi bazında ayrı ayrı izlenmesi gerekir.

Kredi Sınırlamalarına Tabi Olmayan İşlemler

Bankacılık Kanunu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu bazı kredi işlemlerini sınırlamalara tabi tutmamıştır.