Bankacılık ve Risk

Bankalar bir ekonomi içinde çok özel bir fonksiyon yerine getirmektedirler. Bir banka, finansman açığı olan ekonomik birimleri finansman fazlası olan ekonomik birimlerin fonlarıyla finanse eden bir finansal aracıdır.

Finansman açığı veya fazlası olan ekonomik birimler hükümetler, firmalar veya hane halkları olabilir. Bankalar, ayrıca interbank (bankalar -arası) operasyonları yoluyla birbirlerini de finanse etmektedirler.

Bankalar bu finansal aracılık hizmetlerini yerine getirirken risk almaktadırlar. Bankacılık riski, herhangi bir olay veya olaylar setinin bir finansal kurumun batmasına neden olma olasılığıdır.

Bir banka aracılık ve varlık transformasyonu hizmetlerini yerine getirirken, bankacılık ile ilgili çeşitli riskler ile karşı karşıya kalır.

Bankaların maruz kaldıkları riskleri şunlardır: kredi riski, işlemin sonuçlandırılamaması riski, işlemin sonuçlandırılma öncesi oluşan risk, ülke riski, transfer riski, likidite riski, piyasaya ilişkin likidite riski, fonlamaya ilişkin likidite riski, piyasa riski, faiz oranı riski, döviz riski, operasyonel risk, mevzuata ilişkin yetersiz bilgi riski, itibar riski ve düzenlemelere uyulmama riski.

Eğer bir banka batarsa veya yükümlülüklerini yerine getirmezse, öncelikle mevduat sahipleri ve banka sahipleri veya hissedarların bankadaki varlıkları risk altına girer. Bundan dolayı, bir bankanın ve bankacılık sektörünün finansal durumunun analiz edilmesi büyük önem taşır.

Bankaların analiz edilmesi için öncelikle banka iflaslarının nedenlerinin, banka iflaslarının sinyallerinin ve bir banka iflas ettiği zaman bankanın mevduat sahiplerinin ve banka ile ilişkili tarafların kayıplarının neler olacağının bilinmesi gerekir.

Banka İflaslarının Temel Nedenleri ve Sinyalleri

Bir bankanın net değeri negatif olduğu zaman, diğer bir ifadeyle yükümlülükleri varlıklarını aştığı zaman, bankanın iflas ettiği söylenir.

Banka iflaslarının nedenleri şunlardır: varlık kalitesinde zayıflama, vade uyumsuzluğu, açık pozisyon, aşırı pozisyon alma, portföyü aşırı yayma ve dolandırıcılık.

Banka İflaslarının Tahmininde Öncü Sinyaller

Bir bankanın finansal rasyoları zaman zaman bozulma gösterebilir fakat varlık kalitesi, kârlılık, likidite ve sermaye rasyolarındaki uzun dönemli bozulmalar bir uyarı sinyalidir.

Toplam krediler/ toplam varlıklar oranının aşırı büyümesi, aşırı kredi yoğunlaşması, takipteki krediler/toplam krediler oranının aşırı artması, tahsil olunan şüpheli alacaklar ve zarar yazılan şüpheli alacaklar, çok düşük ve çok yüksek kârlılık, faaliyet giderleri/toplam varlıklar oranında aşırı artış, düşük risk ayarlanmış sermaye yeterlilik oranı, bankalar -arası piyasadaki aktivitelerinin artması ve mevduat dışı kaynaklara yönelme, likit varlıklar/toplam varlıklar oranında aşırı düşüş, aşırı açık pozisyon, bankanın varlıkları/toplam bankacılık varlıkları oranının düşük olması, devlet iç borçlanma senetleri/ toplam varlıklar oranında aşırı artış, bilanço dışı yükümlülükler, yüksek faiz ile mevduat toplama, yönetim kademesindeki değişiklik, bankanın finansal rakamlarının kamuoyuna açıklanmasında gecikme, muhasebe hileleri, bankanın hisse senedi fiyatlarının dalgalanması ve bozulan ekonomi banka iflaslarının tahmininde öncü sinyalleridir.

Bir bankanın kurtarma operasyonunun olasılığı düşünülürken bakılması gereken faktörler şunlardır: düzenleyici otoritelerin geçmişteki müdahaleleri, kullanılabilir kaynaklar, kurtarma veya batışa karşı politikacıların muhtemel tepkileri ve ilgili tarafları motive eden faktörler.