Üriner Sistem (Systema Urinarium)

Anuria: Günlük idrar miktarının 100 ml’den daha az olması veya hiç idrar çıkartılmaması durumudur, anüri.

Dialysis: Bir çözeltinin içerisindeki maddelerin yarı geçirgen bir zardan filtrasyon suretiyle ayrılması, diyaliz.

Enuresis nocturna: Uyku sırasında idrarı tutamama.

Hematuria: İdrarın kanlı olması, hematüri.

Hidronefroz: Pelvis renalis'te idrar birikmesinden dolayı böbreğin şişmesi.

Miksiyon: İdrar yapma, işeme.

Nefron: İdrarın oluşumunu sağlayan böbreğin en küçük fonksiyonel birimi.

Nephritis: Böbrek iltihabı, nefrit.

Pelvis renalis: Ureter'in böbrek içinde genişleme gösteren üst kısmı. Calyx'lerden gelen idrarı toplar.

Ren, nephros, kidney: Böbrek.

Renal transplantation: Böbrekleri çalışmayan kişilere sağlam bir şahıstan alınan böbreğin nakledilmesi, böbrek transplantasyonu.

Sistografi: Radyoopak madde verilmesi suretiyle mesanenin radyografisinin çekilmesi.

Uremia: Böbrek yetersizliğine bağlı olarak kanda üre miktarında artma, üremi.

Ureter: Pelvis renalis ile idrar kesesi arasında uzanan boru.

Urethra: Mesaneden idrarın dışarıya atılmasını sağlayan kanal, idrar kanalı.

Vesica urinaria: Mesane, idrar kesesi.

Uriner Sistem Organları

Böbrekler karın arka duvarında ve peritonun arka tarafında (retroperitoneal) yerleşmiştir. Bel bölgesinin (columna vertebralis’in) her iki yanında sağ ve sol tarafta yer alan bir çift organdır. Her birinin ağırlığı ortalama olarak 150 gram kadardır.

Böbreklerin Özellikleri:

Böbrekler fasulyeye benzer şeklindedir.

İki yüzü vardır. Ön yüzüne facies anterior, arka yüzüne facies posterior denir.

İki kenarı vardır. İçe bakan kenara margo medialis, dışa bakan kenara ise margo lateralis denir. İki ucu vardır. Üst ucuna extremitas superior, alt ucuna extremitas inferior denir. Üst ucunda glandula suprarenalis denilen böbreküstü bezi bulunur. Columna vertebralis’e göre seviyeleri sağ böbrek 12. thoracal vertebra ile 3. lumbal vertebra, sol böbrek ise 11. thoracal vertebra ile 2. lumbal vertebra arasında yer alır. Buna göre sağ böbrek sol böbreğe göre biraz daha aşağı bir pozisyonda bulunur. Karın boşluğunda bulunan karaciğerin konumundan dolayı (sağ tarafta bulunması) bu seviye farklılığı ortaya çıkar

Böbreklere kalpten pompalanan kanın günde yaklaşık ¼ ü (2000 lt/gün) gelmektedir. Bu miktar ortalama 1800 -2000 litre kadardır. Böbreklere gelen bu miktar kanın süzülmesiyle yaklaşık olarak 1,5 -2 litre sıvı idrar ayrılır. Oluşan idrar, calixminör, calix major, pelvis renalis, mesane ve uretra yollarını takip ederek dışarı atılır. Bu oluşumların hepsine birden idrar yolları adı verilir.

Böbrekleri saran tabakalar (dıştan içe doğru);

Fascia (Fascia renalis=Gerota fasiyası)

Yağ tabakası (Capsula adiposa)

Fibröz kapsül (Capsula fibrosa) ile sarılıdır.

Böbreklerde idrarı oluşturan bölüme nefron denilir

Ureter (idrar borusu): Böbreklerde oluşan idrarı mesaneye(vesica ürinaria) taşıyan bölümdür. Retro peritonda (periton arkasında) aşağıya doğru mesaneye kadar ilerler.25 -30 cm uzunluğundadır.Ortalama çapı 3 mm dir.Üreteren üç yerde darlığı bulunur.Birinci darlığı böbrekten çıktığı yerde bulunur.Bu darlığa üreteropelvik darlık denir.İkinci darlığı pelvise girdiği yerde bulunur.Üçüncü darlığı ise mesaneye girdiği yerde bulunur.Üreterin en dar yeride bu alt darlıktır.

Vesica urinaria (mesane=idrar kesesi): Böbreklerde kandan nefron aracılığı ile süzülen idrarın üreter aracılığı ile mesaneye gelir. Burada bir süre kalır. Mesane kas yapısına sahiptir. Genişleme özelliği vardır. Normal olarak 300 -500 ml hacmine sahiptir.Vesica ürinarianın şekli,yakınında bulunan organlarla ilişkisi, mesanenin içerisinde bulunan idrarın miktarına ve kişinin yaşına bağlı olarak değişiklik gösterir.Sistoskopi ile mesane içerisinde mukoza ve diğerpatolojiler incelenebilinir.

Urethra (idrar kanalı): Mesanede toplanan idrarın dışarı atılmasını sağlayan bölümdür.Kadınlarda sadece idrarın atılması görevini yaparken erkekte hem idrar hemde ejekulatın atılması ile ilgili görevi vardır.

Urethra'nın uzunluğu erkeklerde 15 -20 cm., kadınlarda ise 3 -5 cm. kadardır.Erkeklerde uretranın pars prostatika,pars membranesea ve pars spongiosa bölümleri vardır.Kadın uretrası ise ostium üretra internumdan (mesane) başlar ,pelvis döşemesini geçer vestibulum vajinada bulunan ostium uretra externumda sonlanır.

Miksiyon(işeme): Mesıanenin çalışma düzeni otonom sinir sistemi ile sağlanır. Otonom sinir sisteminin sempatik bölümü mesanenin idrar ile dolmasını sağlar.Otonom sinir sisteminin parasempatik bölümü ise mesanenin duvarında bulunan düz kasları kasarak idrarın dışarı atılmasını sağlar.