Sindirim Sistemi (Systema Digestorium)

Dışarıdan alınan gıda maddelerinin organizma tarafından sindirilmesi ve meydana gelen atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılması sindirim sistemi tarafından sağlanır. Sindirim ilk olarak ağızda başlar. Ağızda, daha küçük parçalara ayrılan gıda maddeleri yutak ve yemek borusu ile mideye, oradan da ince bağırsaklara gönderilir. Meydana gelen besin maddeleri ince bağırsaklarda emilerek kana karışır ve dolaşım sistemi vasıtasıyla hücrelere ulaşırlar. İnce bağırsaklarda sindirilemeyen atık maddeler ise kalın bağırsaklara geçer ve buradan da anüs vasıtasıyla dışarı atılır.

Sindirim Sisteminin Bölümleri

Sindirim kanalı organları

Sindirime yardımcı organlar olmak üzere iki bölüme ayrılır.

Sindirim Kanalı Organları ve Görevleri

Ağız boşluğu, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsaklar ve kalın bağırsaklar meydana getirir.

Sindirim sistemi organları temel olarak dört tabaka ile çevrilmiştir. Bu tabakalar dıştan içe doğru bağ dokusu, kas tabakası submukoza ve mukoza şeklinde sıralanmıştır.

Sindirim sisteminin başlangıç bölümü olan ağız ön tarafta dudaklar, yan tarafta yanaklar, üst tarafta yumuşak damak ve sert damak, alt tarafta ağız döşemesi ile sınırlanmıştır.

Ağız boşluğunun önde dışa açılan açıklığına rima oris, arkada yutağa açılan açıklığına isthmus faucium denir.

Pharynx hem sindirim hem de solunum organı olarak görev yapar. Pharynx östaki borusu vasıtasıyla orta kulak boşluğu ile irtibatlıdır.

Eosophagus pharynx ile mide arasında yer alır. Gıda maddelerinin mideye taşınmasında görev alır.

Mide, yemek borusundan sonra gelen bölümdür. Mide, karın boşluğunun sol -üst tarafında yer alır. Sindirim sisteminin en geniş organıdır. Midenin ince bağırsakların duodenum denen bölümü ile birleşen son kısmına da pylorus denir.

İnce bağırsaklar: Mideden, kalın bağırsaklara kadar olan bölüme ince bağırsaklar denir. Gıda maddelerinin kimyasal sindirimine ve emilimine ait aşamaların çoğu ince bağırsakta gerçekleşir.

İnce bağırsaklar dodenum, jejunum ve ileum olmak üzere üç bölümden meydana gelir.

Kalın bağırsaklar: Sindirim kanalının son bölümüdür. İnce bağırsakların etrafını bir çerçeve gibi çevreler. En önemli görevi suyun geri emilimini sağlamaktır.

Kalın bağırsakların son bölümüne rectum denir. Rektumun dışa açılan kısmına anüs denir.

Sindirime Yardımcı Organlar

Tükürük Bezleri: Tükürük bezleri, ağız boşluğunda ve ağız çevresinde bulunurlar. Gıda maddelerinin yumuşatılması, parçalanması ve kimyasal değişikliğe uğramasında görev alırlar. Büyük tükürük bezleri ve küçük tükürük bezleri olmak üzere ikiye ayrılırlar. Büyük tükürük bezleri parotis, submandibuler ve sublingual bezler olarak bilinirler.

Karaciğer: Sindirim sistemi bezlerinin en büyüğüdür. 1400 gr kadardır. Diaphragma’nın altında, büyük bir kısmı karın boşluğunun sağ üst tarafında, ortasında ve az bir kısmı da sol tarafta, kaburgaların arkasında bulunur. Sindirim sisteminin fabrikası olarak bilinir.

Safra kesesi: Karaciğerin organlara bakan alt yüzünde safra kesesi bulunur. Safra kesesinin görevi karaciğerde üretilen safrayı depolamak ve gerektiği zaman ince bağırsağa göndermektir. Safra kesesinde depolanan safra önce ductus cysticus'a, oradan da koledok kanalı vasıtasıyla duodenum'a boşalır.

Pancreas: Endokrin ve ekzokrin salgı yapan hücrelere sahiptir.

Pankreasın endokrin salgıları insülin ve glukagondur.

Pankreasın ekzokrin salgıları ise amilaz, lipaz ve tripsin’dir. Pankreas bu salgılarını ductus pancreaticus (wirsung) denilen kanal vasıtasıyla duodenum’a boşaltır. Amilaz, lipaz ve tripsin sırasıyla karbonhidratların, yağların ve proteinlerin sindirilmesinde görev alırlar.

Peritoneum

Karın boşluğunda bulunan organları ve karın boşluğunun içe bakan yüzeyini örten zara peritoneum (periton) denir. Peritonun karın boşluğunda bulunan organları saran bölümüne peritoneum viscerale, karın iç duvarını döşeyen bölümüne de peritoneum parietale denir. Karın içerisindeki organlardan peritonla sarılı organlara intraperitoneal organlar, peritonun arkasında bulunan organlara da retroperitoneal organlar olarak tanımlanır.