Endokrin Sistem (Systema Endocrinae)

İç salgı bezlerinin oluşturduğu sisteme endokrin sistem denir.

Endokrin Sistemi Ouşturan Organlar

• Glandula hypophysialis (hipofiz bezi)
• Glandula thyroidea (tiroit bezi)
• Glandula suprarenalis (böbreküstü bezi)
• Glandula parathyroidea (paratiroit bezler)
• Glandula epiphysialis (epifiz bezi)
• Thymus
• Pancreas
• Testisler ve ovariumlar

Hormon

Endokrin sistem organlarının salgılarına hormon denir. Endokrin bezlerin salgıladığı hormonlar kan yolu ile organlara ulaşır. Salgılanan bu hormonlar insan vücudunda birçok fizyolojik reaksiyonlarda rol alır.

Endokrin bezler bir veya daha fazla hormon salgılar. Her hormonun vücutta meydana getirdiği etkiler farklıdır. Hormonun etkilediği organa ya da hücreye de hedef organ (target organ) denir. Hormon, hedef organdaki hücreler üzerinde uyarıcı veya inhibe edici etki gösterir.

Aşağıda Endokrin Bezler, salgıladıkları hormonlar ve bu hormonların etki gösterdikleri yerleri tekrar gözden geçirelim.

Hipofiz Ön Lobu;

Adrenokortikotropik Hormon (ACTH): Böbrek üstü bezinin kortex bölümünden steroid hormonların salgılanmasını uyarır.

Tiroit Stimule edici Hormon(TSH): Tiroit bezinden tiroit hormonlarının salgılanmasını uyarır.

Folikül Stimule edici Hormon (FSH):Erkeklerde sperm üretiminde görev alır. Kadınlarda ise ovariumdaki folliküllerin matürasyonununu ve östrojen salgılanmasını sağlar.

Luteinize edici Hormon (LH): Kadınlarda corpus luteumdan progesteron salgılanmasıdır.

Growth hormon (Büyüme hormonu): Büyüme ve gelişmede fonksiyonu vardır.

Prolaktin (PRL): Kadınlarda memelerin büyümesi ve süt salgılanmasını uyarır.

Melanosit Stimule edici Hormon (MSH): Deri üzerindeki pigment hücreleri olan melanositlere etki ederek derinin normal pigmentasyonunu sağlar.

Hipofiz Arka Lobu

Oksitosin: Uterus düz kasları üzerine etki ederek doğumun kolay olmasına katkı sağlar.

Vazopressin [Antidiüretik hormon (ADH)]: Vücutta suyun tutulumunu sağlar. Böylece idrar miktarı azalmış olur.

Epifiz bezi (Corpus pineale)

Serotonin: İnsana mutluluk ve zindelik veren bir özelliği vardır.

Melatonin: Biyolojik (Sirkadian) ritim üzerine etkilidir. Mevsimler ve gün ışığından faydalanma süresi ve zamanı değiştikçe insan organizmasında da değişiklikler meydana gelir. Bu nedenle biyolojik ritm “Günebakan Çiçeği”ne benzetilmiştir.

Tiroit Bezi

T3 (triiyodotironin) ve T4 (tiroksin): Metabolik faaliyetleri ve vücut ısısını düzenler. Ayrıca çocukların fiziksel ve mental gelişimine yardımcı olur.

Thyrocalcitonin (Kalsitonin): Kan kalsiyum seviyesini düşürür.

Paratiroit

Parathormon: Kan kalsiyum seviyesini artırır, fosfor seviyesini düşürür.

Timüs

Timosin: T lenfositleri ve bazı B lenfositlerinin gelişmesinde görev alır.

Glandula Suprarenalis Kortex Bölümü

Glukokortikoid: Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması üzerine etkilidir.

Mineralokortikoidler: Sıvı ve elektrolit dengesi üzerine etkisi vardır.

Sex Hormonları: Erkekte ses kalınlaşması, kıllanma ve kaslar üzerine etkilidir. Kadında ise cinsiyet içgüdüsünün meydana gelmesinde görev alır.

Glandula Suprarenalis Medulla Bölümü

Adrenalin ve noradrenalin: İnsan vücudunda sempatik sistem etkisi gösterirler.

Pankreas

İnsülin: Kan şekerini düşürür.

Glukagon: Kan şekerini yükseltir.

Testis’in Leydig Hücreleri

Testosteron: Erkek genital organlarının gelişmesini sağlar.

Testis’in Sertoli Hücreleri

İnhibin: Ön hipofizden FSH sentezini ve salınmasını önler.

Ovarium

Östrojen: Kadın cinsiyet organlarının gelişimini sağlar.

Progesteron: Gebelik döneminde uterus ve memelerin gelişmesini sağlar.