Periferik ve Otonom Sinir Sistemi

Periferik sinir sistemi: Merkezi sinir sisteminde bulunan nöronların aksonları tarafından oluşturulmuştur. Bu sinir grubu cavitas cranii ile cavitas spinalis dışında yerleşim gösterir.Merkezi sinir sisteminin vermiş olduğu emirleri organlara, organlarda oluşan impulsları da merkezî sinir sistemine taşımakla görevlidirler

Sinir lifi ,sinir hücrelerinin uzantısıdır.

Periferik sinir isteminde akson çevresini saran Shwann hücresi ile birlikte sinir lifini oluşturur .

Shwann hücreleri periferik sinir sistemine özgüdür.

Periferik sinir sisteminde lifler myelinli ve myelinsiz olmak üzere iki tiptir.

Myelinli lifler: Myelin denilen protein ve lipid den oluşan maddeyi shwann hücreleri üretir.

Akson çevresini saran myelin kılıf impuls iletim hızını arttırır .

Myelinsiz lifler: Genellikle küçük ve ince aksonların çevresinde myelin yoktur .

Otonom sinirler: Kalp kası,düz kas ve bez yapılarının çalışmasını düzenler .

Otonom sinir sisteminin merkezi santral sinir sinir sisteminde bulunur

Otonom sinir sistemi etkileri birbirine ters iki bölümden oluşur .Bunlar sempatik ve parasempatik sistemdir.

Otonom sinir sistemi liflerinin diğer sinir sistemi hücrelerinden farkı innerve ettiği organa ulaşmadan önce mutlaka bir gangliona uğramasıdır .

Spinal sinirler: Medullaspinalis’ten (omurilik) çıkan 31 çift sinirin adıdır.Bu bölümler

Cervical spinal sinirler (8 çift): Boyun bölgesinden çıkan sinirlerin adıdır.

Thoracal spinal sinir (12 çift): Bu sinirlere intercostal sinir de denir.Plexus yapmazlar.

Lumbal spinal sinir (5 çift): Bel bölgesi spinal sinirleridir.Buradan çıkan sinirler çeşitli plexuslara katılırlar.

Sacral spinal sinir (5 çift): Sacrum kemiğinden çıkan sinirlerdir.Plexus yaparlar.

Coccygeal spinal sinir (1 çift):Bu bölümden yalnız bir çift spinal sinir çıkar.

Spinal sinirler:Canalis vertebralis içerisinde yer alırlar.Medulla spinalis’ten (omurilik)çıkan spinal sinirler foramen intervertebrale adı verilen deliklerden dışarı çıkarak organlara giderler.

Spinal sinirler içinde, organlarda oluşan uyarıları merkezi sinir sistemine taşıyan sinir lifleri ile merkezi sinir sisteminden çıkan emirleri organlara taşıyan lifler bulunmaktadır.

Kranial sinirler: Kafa iskeletinde bulunan deliklerden (foramen) dışarı çıkan ve çeşitli organlara giderek onlarda uyarı yapan sinirle kafa çiftleri denir.

Bu sinirlerin bazılarıda bir tek duyuyu(görme gibi) taşıyan var olduğu gibi mix(Sensitif ,motor ve parasempatik gibi) bir sinir yapısında olanlarda vardır. Organlarda oluşan duyuları merkezî sinir sistemine taşıma görevi olanların yanında organda oluşan duyularıda merkezi sinir sistemine ulaştıran sinirler de bulunmaktadır.

Kafa çiftleri 12 çifttir.

I- Nervus olfactorius :Burun mukozasından aldığı kokuları beyindeki koku kortikal merkezine ulaştırır.

II- Nervus opticus :Görme siniridir.Objelerin görüntüsünü kortekste bulunan görme merkezine ulaştıran ve görmemizi sağlayan merkezdir.

III- Nervus oculomotorius: Gözün dış tarafında bulunan ve göze aşağı,yukarı,içe ve yukarı dışa baktıran kasları uyararak gözün yazılan yönlere bakmasını temin etmektir.

IV- Nervus trochlearis:Gözün aşağı dışa baktıran kasını inerve eder.

V- Nervus trigeminus:Yüz derisinin,dişlerin ve sinusların sensitif duyusunu alarık merkezi sinir sistemine aktarır.

VI- Nervus abducens:Gözün lateral kasını inerve eder.

VII- Nervus facialis:Yüz kaslarını ve bazı diğer kasları inerve eder.

VIII-Nervus vestibulocochlearis:İşitme ve denge siniridir.

IX- Nervus glossopharyngeus:Farinksi çalıştıran kasları ve dilin arka tarafından tat duyusunu alır.

X- Nervus vagus:Solunum,dolaşım ve sindirim sisteminin büyük bir bölümünde dağılım gösterin kafa çıftidir.Bu sinir değişik organda değişik etki gösterebilir.

XI- Nervus accessorius:Bu sinir sadece somato motor lif ihtiva eder.M.trapezius ve m.steroocleidomastoideus kaslarını inerve eder.

XII- Nervus hypoglossu:Bu sinir dilin yapısına katılan kasları inerve eder.

Ganglion: Merkezî sinirsistemi dışında bulunan nöron topluluğu ganglion olarak bilinir. Organlardan impulsları merkezî sinir sistemine taşıyan bu ganglionlardır.

N. Oculomotorius siniri; ayrıca m. Sphincter pupilla kasının kasılmasını sağlayarak pupillayı daraltmasını (miyozis) sağlar.Yine gözün renkli tabakası içerisinde bulunan m.dilatatör pupilla kasını ise otonom sistemin bir bölümü olan sempatik sinir sistemin uyarması ile gözün pupillasinda midriyazis (göz bebeğinin büyümesi) gerçekleşir.

Otonom Sinir Sisteminin Bölümleri:

• Sempatik bölüm
• Parasempatik bölüm

Otonom sinir sisteminin her iki bölümü kontrol eden merkez beynimizin hypothalamus olarak bilinen bölümünde bulunur.

Otonom sinir sisteminin bir bölümü olan sempatikler kalbi uyardığı zaman hızlandırır.Diğer bölümü parasempatikler ise kalbin çalışmasını yavaşlatır.