Boya Ve Baskı İşlemleri

Tekstil Boyamacılığı

Tekstilde renklendirme işlemindeki asıl amaç mamulün tüketici tarafından çekici h âle getirilmesidir. Çünkü tüketici ilk başta tekstil ürününe yönelirken onun rengi ve deseni ilgisini çekmektedir. Bu yüzden yapılan renklendirme işleminin ana amacı ürünün çekiciliğinin arttırılmasıdır. Bunun için ise tekstil ürünleri boyama ve bölgesel renklendirme (baskı) işlemleri ile renklendirilirler.

Selüloz Liflerinin Boyanması

Selüloz lifleri asitlere karşı hassa olup alkaliye karşı stabildir. Bu nedenle selülozik liflerin boyanmasında genellikle alkali ya da nötral ortamlarda çalışılmaktadır.

Pamuk Lifinin Boyanması

Pamuk liflerinin boyanmasında, direkt boyar maddeler, indosol boyar maddeler, naftol boyar maddeler, küp boyar maddeler, indigo boyarmaddeleri, kükürt boyarmaddeleri, pigment boyar maddeleri ve reaktif boyar maddeler kullanılmaktadır.

Direkt Boyar Maddeler

Direkt boyar maddeler suda çözünür boyarmaddeler grubunda yer almaktadır. Bu boyar maddeler çoğunlukla azo grubu boyarmaddeleridir.

Reaktif Boyar Maddeler

Pamuklu mamüllerin boyanmasında en çok kullanılan boyarmadde grubudur. Reaktif boyar maddeler selülozik liflere kovalent bağla sağlam bir şekilde bağlandıklarından dolayı yaş haslıkları iyi olan boyama sonucuna ulaşılmaktadır.

Küp Boyar Maddeler

Küp boyaların bir diğer adı indantren boyar maddelerdir ve bu boyar maddeler suda çözünmezler.

İndigo Boyar Maddeleri

İndigo boyar maddeleri ilk bilinen küp boyar maddesidir. İndigo boyar maddesi denim kumaşların boyanmasında kullanılmaktadır.

Kükürt Boyar Maddeleri

Bu boyar madde grubu da küp boyar maddelerde olduğu gibi suda çözünmeyen yapıya sahiptirler.

Pigment Boyar Maddeleri

Pigment boyar maddelerinin liflere afinitesi yoktur ve bu boyar maddeler suda çözünmezler. Bu boyar maddeler kumaşa binder adı verilen bir bağlayıcı yardımıyla bağlanırlar.

Protein Liflerinin Boyanması

Polipeptid makromeleküllerinden oluşan protein esaslı liflerden bahsedildiğinde, ilk başta akla yün lifi gelmektedir. Diğer protein esaslı liflerin boyanma işlemleri de aralarında bazı farklar olmasına rağmen yüne benzemektedir.

Asit Boyar Maddeleri

Asit boyar maddeleri genel olarak direkt boyar maddelerle benzer yapısal özellik gösterirler. Bu boyar maddeler yün elyafının düzgün ve parlak bir şekilde boyanmasını sağlayan anyonik karakterdeki boyar maddelerdir.

Krom Boyar Maddeleri

Bu boyar madde grubunda bulunan boyalar kromla kompleks yapabilen özel seçilmiş asit boyar maddeleridir.

Metal Kompleks Boyar Maddeleri (1:1 ve 1:2)

Bu boyar maddeler genel olarak üretim aşamaları sırasında metal iyonları ile kompleks oluştururlar. 1:1 metal kompleks boyarmaddeleri, 1 metal iyonuyla 1 boyarmadde anyonunun kompleks oluşturması sonucu meydana gelmektedir. 1:2 metal kompleks boyar maddelerinde ise 1 metal iyonuyla 2 boyarmadde molekülü kompleks oluşturmaktadır.

Reaktif Boyar Maddeler

Daha önce de bahsedildiği gibi reaktif boyar maddeler genellikle selülozik liflerin boyanmasında kullanılmaktadır. Ancak son zamanlarda yün ve poliamid lifleri için de kullanımının gittikçe arttığı söylenebilir.

Sentetik Liflerin Boyanması

Gerek tek başlarına gerekse karışım halinde en çok kullanılan sentetik lif cinsleri, poliester ve poliamid olduğundan dolayı bu kısımda bu iki lifin boyanması hakkında bilgiler verilecektir.

Poliester Liflerinin Boyanması

Poliester liflerinin istenilen düzeyde ve kolay bir şekilde boyanabilmesi için uygun boyar madde kullanımı ve sıkı olan lif yapısının gevşetilmesi ile mümkün olmaktadır.

Poliamid Liflerinin Boyanması

Poliamid lifleri, yün lifine kimyasal yapı olarak en fazla benzeyen liflerdir. Bu yüzden de yünü boyayan boyar maddelerle ve dispersiyon boyar maddeleri ile boyanmaktadırlar.

Doğal Boyamacılık

Özellikle bitkisel boyamacılık, doğal boyar maddeler arasında yaygın şekilde kullanılmaktadır.

Tekstil Baskıcılığı

Tekstil baskıcılığı, tekstil ürünlerinin renklendirmesinin ikinci ana dalıdır.

Baskı Yöntemleri

Direkt Baskı

Direkt baskı genel olarak ağartılmış, optik beyazlatma işlemi görmüş veya açık renge boyalı kumaşlar üzerine yapılmaktadır.

Aşındırma Baskı

Aşındırma baskı işlemi, daha önce aşınabilme özelliği olan bir boyar madde kullanılarak boyanmış olan kumaşa yapılmaktadır.

Rezerve Baskı

Bu baskı işleminde basılan yüzeyi, önce içinde boyar madde bulunmayan baskı patı ile basılır ve daha sonrasında kurutma işlemi uygulanır. Bu işlem bittikten sonra kumaşa boyama işlemi gerçekleştirilir.

Transfer Baskı

Transfer baskı genel olarak sentetik liflere uygulanan bir indirekt baskı yöntemidir.

Baskı Makineleri

Tekstil baskıcılığında çok çeşitli baskı makineleri vardır.

Rulo Baskı

Rulo baskı en eski baskı tekniğidir ve bu baskı bir derin baskı yöntemidir.

Filmdruck Baskı

Filmdruck baskı tekniğinin bir diğer adı da şablon baskıdır.

Rotasyon Baskı

Rotasyon baskı makinasının bir diğer adı da silindirik şablon baskı makinasıdır.