Dokuma Yüzeyler

Birden fazla iplik sisteminin aynı düzlemde kesişerek birbirlerinin altından ve üstünden geçerek bağlantı yapmakla oluşturdukları yüzeylere dokuma yüzeyler denir.

Dokuma Kumaşların Özellikleri

İki veya daha fazla grup ipliğin birbirleri ile kesişerek belli bir düzen doğrultusunda bağlantı yapmaları ile oluşan tekstil yüzeyine dokuma kumaş denir. Kumaşın boyuna yönde bulunan iplikler çözgü, enine yönde bulunanlar atkı adlandırılır. Çözgü ve atkı ipliklerinin birbirlerinin altından veya üstünden geçerek bağlantı yaptığı düzene dokuma örgüsü denir. Dokuma örgüsünün enine ve boyuna yönde aynı biçimde tekrar eden en küçük birimi örgü raporudur.

Kumaşların Yapısal Özellikleri

Kumaşın kalınlığı, eni, boyu, örgüsü, ağırlığı kumaşı oluşturan ipliklerin kalınlıkları, kumaştaki yoğunluk ve sıklıkları onun yapısal özellikleridir

Kumaşların Mekanik Özellikleri

Çeşitli kuvvetlerin etkisine karşı tepkisini ifade eden özellikleridir. Bunlara kumaşın kopma dayanımı ve uzaması, esnekliği, yırtılma ve eğilme dayanımı, buruşmazlık ve ütü tutma özelliği aittir.

Kumaşların Duyusal Özellikleri

Kumaşa elle dokunduğumuz zaman algıladığımız özellikleri duyusal özelliklerdir ve bunlara yumuşaklık, sertlik, tutum, dökümlülük aittir.

Kumaşların Fiziksel Özellikleri

Kumaşların fiziksel özelliklerine nem çekme, hava ve su geçirgenliği, suya dayanıklılık, ıslanma, ısı iletkenliği, buhar geçirgenliği ve elektriksel özellikleri aittir.

Kumaşların Görünüm Özellikleri

Dokuma örgüsü kumaşın yüzeyine tekstür veya yüzey dokusu denilen görünüm verir. Değişik örgülerin sağladığı yüzey dokuları birbirinden farklıdır.

Kumaşların Kimyasal Özellikleri

Kumaşın kimyasal maddelere ve etkilere karşı dayanıklılığı, yanma ve boyanma özellikleri onun kimyasal özellikleridir.

Dokuma Kumaşların Yapısı

İplik Yapısı

Farklı yapıya sahip ipliklerden üretilen kumaşların yapıları farklıdır.

Dokuma Örgüsü

Dokuma örgüleri üç gruba ayrılır:

Basit örgüler

Kuvvetlendirilmiş örgüler

Özel örgüler

Bir çözgü ve bir atkı sistemiyle elde edilen basit örgüler üç temel bağlantı düzenine dayanır: bezayağı örgüsü, dimi örgüsü, saten örgüsü.

Bezayağı örgüsü

Bezayağı örgüsü, çözgü ipliğinin kumaş boyunca atkı ipliklerinin bir üstünden, bir altından geçmesi, bir sonraki çözgünün de bunun tam tersi hareket yapması ile oluşan bağlantı düzenidir. Örgünün raporu R = 2.

Dimi örgüsü

Dimi örgüleri kumaş yüzeyinde aşağıdan yukarıya veya yukarıdan aşağıya doğru verev yönde çizgiler veya yollar oluşturan örgülerdir. Bu çizgilere dimi yolu denir.

En küçük dimi raporu 3 çözgü ve 3 atkıdan oluşur.

Saten örgüsü

Saten örgüleri her ipliğin örgü raporu içinde diğer iplik siteminin iplikleri ile sadece bir bağlantı yaptığı örgülerdir.

En küçük raporu: Rç = 5, Ra = 5.

Dokuma Sıklığı ve Örtü Faktörü

Birim uzunluktaki iplik sayısına dokuma sıklığı denir. Birimi tel/cm veya tel/ inch’tir. Çözgü ve atkı sıklığı olarak verilir.

Kumaşı oluşturan ipliklerin yüzeyi kaplama oranına örtü faktörü denir.

Yüzey Dokusu

Kumaşların büyük çoğunluğunun yüzeyi pürüzsüz olup görünümü dokuma örgüsü, sıklık ve kullanılan ipliğe bağlıdır.

Dokuma Kumaş Çeşitleri

Kullanılan ipliklerin hammaddesine göre dokuma kumaşlar pamuklu, yünlü, keten ve ipekli kumaşlara ayrılır.

Pamuklu Kumaşlar

Pamuk veya pamukla kimyasal liflerin karışımından üretilir.

Yapısına, tasarımına ve kullanım amaçlarına göre çok çeşitlidir.

Yünlü kumaşlar

Yünlü kumaşlar %100 yün ve karışım ipliklerle üretilir.

Kamgarn ve ştrayhgarn olarak ikiye ayrılırlar.

Kamgarn kumaşlar

Hafif, düzgün ve pürüzsüz yüzeyli, belirgin dokulu, bir az sert, iyi hijyenik özelliklere sahip, elastik, iyi drapelenen değerli kumaşlardır.

Ştrayhgarn kumaşlar

Ştrayhgarn kumaşlar daha kalın, ağır, tüylü yüzeyinden dolayı dokusunu göstermeyen, iyi ısı yalıtımı olan elastik ve yumuşak kumaşlardır. Saf yün ve karışım olarak üretilirler.

Keten Kumaşlar

Keten kumaşlar sağlam, esnekliği az, sert, yüzeyi pürüzsüz ve parlak, üstün higroskopik özelliklere ve düşük sıcak tutma özelliğine sahipler.

İpek, Viskon ve Rayondan Yapılmış Kumaşlar

Doğal ipekten ve kimyasal ipliklerle yapılırlar. Doğal ipekten üretilen kumaşlar güzel görünümü, yumuşaklığı, hoş parlaklığı, sağlamlığı, hafifliği, elastikliği ve yüksek hijyenik özellikleri ile seçilir.

Dokuma Kumaşların Üretimi

Dokuma kumaşlar dokuma tezgahı veya dokuma makinasında husule gelir.

Dokuma Makinasında Örgü Oluşumu

Kumaş oluşturmak için çözgü iplikleri leventten açılarak lamel gözlerinden, gücülerden, tarağın dişleri arasından geçirilir. Kumaş dokusu, çözgü ipliklerinin iki gruba ayrılarak bir grubun yukarı, diğerinin aşağı hareketi sırasında atkı ipliğinin bunlar arasında oluşan ağızlıktan geçmesi sonucu oluşur.

Yeni oluşmuş kumaş elemanı tarakla kumaş başlangıcına sıkıştırılır ve çekilerek kumaş silindirine sarılır.

Dokuma işleminin temel ve yardımcı hareketleri

Temel hareketler ağızlık açma, atkı atma ve atkı sıkıştırma, yardımcı hareketler çözgü salma ve kumaş sarmadır.

Dokuma makinasında ağızlık açma işlemi ve mekanizmaları

Anlatılan sistem çerçeveli ağızlık oluşturmadır ve kamlı ve armürlü ağızlık açma mekanizmaları ile sağlanır.

Jakarlı ağızlık açma mekanizması çözgü hareketini tek tek kontrol etmeğe imkan verir. Ağızlık açma mekanizmasının tipine bağlı olarak dokuma makinaları armürlü ve jakarlı olabilir.

Dokuma Hazırlık İşlemleri

İplikhaneden çıkan atkı ve çözgü ipliklerinin dokuma makinasına beslenmek için hazır hâle getirilmesini kapsayan işlemlere dokuma hazırlık işlemleri denir.

Çözgü ipliklerinin dokumaya hazırlanması

Çözgü ipliklerinin dokumaya hazırlanması ipliklerin istenen boyut ve özelliklerde bobinlere sarılması, çözgünün hazırlanması, çözgü ipliklerinin haşıllanması, tahar veya düğümleme işlemlerini kapsar.

Atkı ipliklerinin dokumaya hazırlanması

Atkı iplikleri kopstaysa ipliğin bobinlere veya masuralara sarılması gerekir.