Doğal Boyamacılığın Kullanım Alanları ve Günümüzdeki Durumu

Doğal Boyamacılığın Kullanım Alanları

Güneş Pilleri

Güneş pilleri, güneş enerjisini elektrik enerjine dönüşmesini sağlayan, son yıllarda daha da çok dikkat çeken çevre dostu enerji üretimidir. Güneş pillerinin çalışma prensibi bitkilerin fotosentez yapmasından yola çıkarak geliştirilmiştir.

Gıda Renklendiriciler

Doğal boyar maddeler mikroorganizmalar veya hayvansal ve bitkisel organizmalar tarafından sentez yapılarak elde edildiğinden doğal haldedir (Karaali ve Özçelik 1993 ). Son yıllarda daha da önem kazanan doğal gıda renklendiricinin renk skalası ve saklama koşuları zor olması daha az tercih sebebi olsa da insan sağlığı için önem arz etmektedir.

Çevre Dostu Boyalı Tekstiller

Doğal boyaların kullanılmasıyla birlikte “sürdürülebilirlik ” kavramı hayatımıza girmiş, “eco-friendly ” ürünler üretilmiştir. Çevre kirliliğine neden olan tekstil endüstrisindeki tahribat boyama ve bitim işlemleri sırasında meydana geldiği için bazı tekstil firmaları AR -GE çalışmalarını bu yönde yapmaktadır.

UV Koruyucu Tekstiller

Doğal boyalar UV ışınlarını emici özelliğe sahiptir. Metalik tuz mordanları kullanılarak doğal boyalarla boyanmış değişik özellikte doğal lifler üzerinde UV koruyuculuğu bilinmektedir. Fakat lifin yapısı, mordan ve doğal boya maddesi UV koruyuculuğu üzerinde etki ederek değişkenlik göstermektedir.

Güve -Böcek Önleyici ve Koku Gidericiler

Hayvansal liflerden meydana gelen tekstil ürünleri günlük hayatın içinde oldukça tercih edilen ürünler olmakla birlikte zamanla güve benzeri böcekler tarafından tahrip edilmektedir. Güve ve böcekleri uzaklaştırıcı çevre dostu olmayan kimyasal maddeler kullanılsa da son yıllarda yapılan araştırmalar sayesinde doğal boyaların da alternatif olarak kullanılabileceği gözlemlenmiştir.

Kozmetik ve Eczacılık

İnsanoğlu tarihsel serüvende güzel kalmaya ve sağlıklı olmaya hep önem vermiştir. Bu neden bir arayış içinde olmuş doğa ve doğaldan faydalanmıştır. Doğal boyamacılıkta kullanılan boyarmaddeler sadece tekstil materyallerini renklendirilmede kullanılmamıştır. Bu maddelerle insanlar kimi zaman saç ve ciltlerini boyamışlar kimi zaman şifa aramışlardır.

Doğal Boyamacılığın Günümüzdeki Durumu

Anadolu ’da doğal boya genellikle dokumacılıkta ipliklerin renklendirilmesinde kullanılmıştır. Dönemin halı ve kilimlerini süsleyen doğal boyalı iplikler hem mukavemet hem de parlak renkleriyle dikkat çekmektedir.

Anadolu ’da yetişen yörelere has bitkilerin varlığıyla birlikte kök boya ve cehrinin ihraç edilmesi boyahanelerin kurulmasına zemin hazırlayarak, doğal boyamacılığın bir meslek grubuna dönüşmesini sağlamıştır.

Günümüzde ise el dokumacılığının gerilemesiyle birlikte geleneksel yöntemlerle hazırlanan doğal boyalı ipliklerin kullanımı azalmış, daha çok kitap sanatları tarafından tercih edilir hale gelmiştir.

Doğal boyalar sanat alanlarının yanı sıra gıda, tekstil, sağlık (ilaç yapımı), kimyevi kozmetik, enerji üretimi gibi alanlarda da kullanılmaktadır.