Çizgi Filmler

Çizgi film, “Bir konuyla ilgili olarak karakterlerinin hareketlerini belirtecek biçimde art arda çizilmiş resimlerden oluşan sinema filmi ” olarak tanımlanmaktadır. Çizgi filmlerin tarihsel gelişimi incelendiğinde, sinemanın ortaya çıkmasıyla birlikte çizgi filmlerin gelişmeye başladığı söylenebilir. İlk çizgi filmlerin 1900 ’lü yılların başında ortaya çıktığı, Fransız kökenli Emile Cohl ’un bu alanda öncü olduğu bilinmektedir. Türkiye ’de çizgi filmler 1930 ’lu yıllarda Disney filmlerinin ülkemizde gösterime girmesiyle başlamıştır. Ülkemizdeki ilk çizgi film 1932 ’de İstanbul Kadıköy Opera Sineması ’nda gösterime giren “İskelet Dansı ” olmuştur. 1940 ’lı yılların sonunda Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ’nde çalışan Vedat Ar tarafından verilen bir kursta öğrencileriyle birlikte hazırladıkları Zeybek Oyunu isimli film, Türkiye ’nin ilk animasyon filmi olarak tarihe geçmiştir.

1990 yılında Anadolu Üniversitesi ’nde ilk çizgi film bölümü kurularak bir adım atılmış ve zamanla diğer üniversitelerde de bu bölümlerin sayısı artmaya başlamıştır. Bu bölümlerden mezunların oluşması, bu bölümlerin diğer üniversitelerde yaygınlaşmaya başlaması ve ilgili şirketlerin kurulmasıyla çizgi film sektörü tekrar gelişmeye başlamıştır. 2011 yılında çıkan resmî bir kanun ile birlikte yeni animasyon stüdyoları açılmış ve çizgi film ile animasyonlar yaygınlaşmıştır. Böylece ülkemizde çizgi film sektöründe önemli ilerlemeler sağlanmıştır. 2008 yılında kurulan TRT Çocuk kanalı çizgi film alanındaki bu girişimlerle birlikte yayın hayatına başlamıştır.

Çizgi filmlerin geliştirilmesinde dijital tasarıma geçilmeden önceki süreçlerde bazı adımlar takip edilmektedir. Bu adımlar:

• Tasarım
• Senaryo
• Karakterler
• Storyboard
• Layout
• Uç ve Ara resimler
• Arka plan
• Asetat üzerine mürekkeplenme
• Asetatların boyanması
• Çizgi filmin tamamlanması

Çizgi filmlerin yapısında öykü ve karakterler önemlidir. Çizgi filmlerde bir öykü izleyiciye aktarılır ve bu öykünün bir kurguya dayanması gerekmektedir. Karakterler ise çizgi filmlerde yer alan olmazsa olmaz bir unsurdur. Bu karakterler gerçek dışı tipler, insan, hayvan veya cansız nesne olabilir.

Çizgi filmlerin çocukların üzerindeki olumlu etkileri aşağıda sıralanmıştır:

• Çocukların eğlenmesini sağlar.
• Çocukları eğitmek ve bilgilendirmek için etkili bir araçtır.
• Dil gelişimlerini destekler.
• Kelime hazinelerini genişletir.
• Çocukların dikkatlerini çeker.
• Olumlu davranışların pekiştirilmesini sağlar.
• Çocukların gerçekte göremeyecekleri durumları görmelerini sağlar.
• Karmaşık olayların daha basit bir şekilde sunulmasını sağlar.
• Çocukların hayal güçlerinin gelişmesini sağlar.

Çizgi filmlerin çocukların üzerindeki olumsuz etkileri aşağıda sıralanmıştır:

• Olumsuz davranışların oluşmasına neden olabilir.
• Şiddete eğilimin artmasına sebep olabilir.
• Duygusal ve zihinsel açıdan problemler oluşabilir.
• Olağanüstü bir algı oluşmasına sebep olabilmektedir.
• Kişilik bozukluklarına neden olabilir.
• Bağımlılık yaratabilir.
• Bilinç altını olumsuz etkileyebilir.
• Özensiz sunulan dil ifadeleri kelime dağarcığını sınırlandırabilir.
• Çocukların asosyal olmasına neden olabilir.
• Odaklanma sorunu yaşamalarına sebep olabilir.
• Çocukların çizgi kahramanların yeteneklerine sahipmiş gibi tehlikeli hareketlerde bulunmalarına neden olabilir.
• Yorumlama becerilerinin gelişimi engelleyebilir.
• Yaratıcılıklarını olumsuz etkileyebilir.
• Dikkat dağınıklığına neden olabilir.
• Akademik başarıda gerilemeye neden olabilir.
• Hayal dünyasında yaşamalarına neden olabilir.

Son yıllarda çizgi film sektörünün gelişmesiyle birlikte çocuklar için hazırlanan eğitsel çizgi filmlerin sayısında da artış gerçekleşmiştir. Ebeveynlerin çizgi filmlerin konuları hakkında bilgi sahibi olmaları ve ona göre seçim yapmaları önemlidir. Bir kısmı yerli bir kısmı yabancı yapımlar tarafından hazırlanan pek çok çizgi film bulunmaktadır.

Eğitsel çizgi filmlerde her ne kadar temel amaç çocuklara bir şeyler öğretmek veya kazandırmak olsa da pek çok çizgi filmde olumsuz mesajlar da yer alabilmektedir. Bazen bu mesajların oldukça fazla olduğu, sihir, hakaret, yalan, zorbalık, gıybet, şiddet, hırsızlık, rüşvet gibi olumsuz durumlara yer verildiği bilimsel araştırmalarca vurgulanmaktadır. Özellikle iyi tasarlanmış grafikler, karakterler ve güzel konuşma diliyle bu çizgi filmler sunulduğunda, olumsuz tüm mesajların eğlence adı altında çocuklara yansıtılmaktadır. Tüm bu olumsuz durumlar dikkate alındığında çocukları koruyabilmek adına dikkatli olunması ve bazı önlemler alınması gerekmektedir. Bunlar:

• Çocukların izleyeceği çizgi filmler yaş ve gelişim dönemlerine uygun olacak şekilde belirlenmelidir.
• Çocukların eğlenirken öğrenebilecekleri çizgi filmler tercih edilmelidir.
• Ticari kaygılarla sunulan çizgi filmlerden kaçınılmalıdır.
• Çizgi film izleme süreleri kontrol altına alınmalıdır.
• Çizgi filmlerin konuları ve vermek istediği mesajlar incelendikten sonra izletilmelidir.
• Çizgi filmler mümkünse önce aileler tarafından izlenip sonra çocuklara izletilmelidir. Buna alternatif olarak birlikte de çizgi filmlerin izlenmesi bir önlem olabilir.
• Çocuklar ailelerini rol model aldıklarından, öncelikle aileler ekran başında geçirdikleri süreyi sınırlandırmalıdırlar.
• Ebeveynler çocuklarıyla daha fazla vakit geçirerek çocuklarının ekran başında geçirdikleri süreyi azaltmalıdır.
• Öğretmenler öğrencilerine bilinçli medya kullanımı, medya okuryazarlığı konularında bilgi aktarmalıdır.