Tedarik Zincirlerinde Dağıtım Ağı Tasarımı - II
Tedarik zinciri yönetiminde ağ seçimi, tedarik zincirinin amacını gerçekleştirme sürecinde düşük maliyetten müşteri memnuniyetine, siparişi hızlı karşılayabilmeye kadar birçok rol oynar. İşletmenin stratejisi, rakiplerin konumları ve maliyet unsurları tedarik zinciri ağ tasarımında önemli parametrelerdir.
Ağ Tasarımı Seçenekleri
Ağ tasarımları aşağıdadır ve detaylıca açıklanacaktır:
Depolamanın İmalatçı Tarafından Yapıldığı Doğrudan Sevkiyat
Bu ağ tasarımı kısaca tedarik zincirinin sahibi olan ürünün üreticiden doğrudan tüketiciye sevk edilmesidir. Perakendeci eğer sistemde mevcutsa sadece bilgi akışı görevi üstlenir. Yani sipariş bilgisini alır, teslimat bilgisini imalatçıya bildirir. Perakendeci stok bulundurmaz, stok tamamen üretici tarafından tutulur.
Depolamanın İmalatçı Tarafından Yapıldığı Doğrudan Sevkiyat ve Ulaşım Sırasında Birleştirme
Bu ağ tasarımında birden fazla bileşeni kapsayan bir siparişi oluşturan ve farklı imalatçılardan gönderilen çeşitli ürünler ulaşım esnasında bir araya getirilerek müşteriye kargocu tarafından gönderilir. Ulaşım sırasında birleştirme ağında doğrudan sevkiyatta olduğu gibi stoklar imalatçılar da tutulmaktadır. Farklı yönü ise, sipariş müşteriye ulaşmadan önce belirli bir noktada birleştirme gerçekleşir.
Depolamanın Dağıtımcı, Teslimatın Paket Taşıyıcı Tarafından Yapıldığı Sevkiyat
Bu ağ tasarımında stoklar imalatçılar tarafından değil perakendeci/dağıtımcılar tarafından tutulur. Teslimatlar ise taşıyıcı şirketler tarafından yapılır. Depolamanın üretici tarafından yapıldığı ağlarda tutulan stok miktarı, depolamanın perakendeci/dağıtımcı tarafından yapıldığı ağlara oranla daha az miktarda olmaktadır. Çünkü depolamanın perakendeci/dağıtımcı tarafından yapıldığı ağlarda stokları bütünleştirme doğrudan sevkiyata göre daha düşüktür. Talebin yüksek olduğu durumlarda bu ağ tasarımının kullanımı daha uygundur.
Depolamanın ve Teslimatın Dağıtımcı Tarafından Yapıldığı Son Mil Teslimat
Bu ağ tasarımında dağıtımcı/perakendeci, bir paket taşıyıcı kullanmaksızın ürünü müşterinin teslimat adresine teslim eder. Son mil teslimatın, paket taşıyıcı aracılığı ile olan teslimattan farkı, müşteriye çok yakın olmak zorunluluğudur. Bu ağ tasarımında diğer ağ tasarımlarından farklı olarak daha fazla stok tutulması gerekmektedir. Çünkü stok bütünleştirme düzeyi oldukça düşüktür. Stok bütünleştirememe durumunun stok düzeylerini arttırmadığı herkesin kullandığı talebi yüksek ürünler için oldukça uygundur.
Depolamanın İmalatçı / Dağıtımcı Tarafından Yapıldığı ve Müşterinin Malı Gelip Aldığı Ağlar
Bu ağ tasarımında stoklar üretici ya da dağıtımcı/perakendeci tarafından tutulur ve siparişler müşteri tarafından teslimat noktalarından teslim alınır. Siparişler gerektikçe üreticiler tarafından teslim noktalarına sevk edilir. Bu ağ tasarımında ulaşım maliyetleri, ürünlerin teslimat noktalarına topluca gönderilmeleri sebebiyle son mil teslimata göre daha düşüktür. Tesis maliyetleri açısından yeni teslimat noktalarının inşa edilecek olması sebebiyle yüksek olacaktır. Sipariş işleme maliyetleri açısından ise siparişlerin müşterilere göre ayrılması sebebiyle daha yüksektir.
Depolamanın Perakendeci Tarafından Yapıldığı ve Müşterinin Malı Gelip Teslim Aldığı Ağlar
Bu ağ tasarımında stoklar perakendeci tarafından tutulmaktadır, siparişler ise müşteri tarafından perakendeciye gelerek teslim alınır. Genel olarak ürünlerin perakendeci de stoklanması stokları arttırmaktadır. Bu durum siparişe yanıt sürelerini oldukça kısaltır. Ürün çeşitliliği düşüktür. Sipariş görünürlüğü ise müşterilerin internet yolu ile sipariş verdiği durumlarda önem kazanmaktadır.
Dağıtım Ağı Tasarımı Seçimi
Uygun ağ seçiminde ürün karakteristiklerinin yanı sıra dağıtım ağının güçlü ve zayıf yönleri de göz önüne alınmalıdır. Günümüzde tek bir ağ tasarımı kullanan şirket aslında çok azdır. Birçok işletme için en iyi çözüm birden çok ağ modelini aynı anda kullanmaktır. Kullanılan ağ kombinasyonunun nasıl olacağı ürün karakteristiklerinin yanı sıra işletmenin stratejik konumlanmasına bağlı olacaktır.
Ağ Tasarımı Karar Aşamaları
Tedarik zinciri tasarımı karar aşamaları dört aşamada ele alınabilir. Aşama 1’de amaç tedarik zincirinin işletme stratejisine uygun özelliklere sahip olan tedarik zinciri stratejisinin belirlenmesidir. Aşama 2’de amaç bölgesel tesis konfigürasyonunun, yani tedarik zincirinde yer alacak işletmelere ait tesislerin yerleşim yerlerinin, tesislerin tedarik zinciri içerisinde alacağı rollerin, yaklaşık kapasitelerinin belirlenmesidir. Aşama 3’de amaç, kurulum yerini aday yerler arasından belirlemektir. Yer seçimi, var olan altyapının göz önünde bulundurulması ile gerekli vasıfları bulunan üretim yöntemlerine uygun bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Aşama 4’de amaç, işletmelerin kapasitelerinin ve yerleşim yerlerinin belirlenmesidir. Bunlar belirlenirken ulaşımla ilgili çeşitli lojistik maliyetleri ve üretimi ilgilendiren iş gücü, enerji gibi sabit maliyetlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Belirsiz Ortamlarda Tedarik Zinciri Ağ Tasarımı
Gerçek dünyada talep ve fiyatlar oldukça belirsizdir ve herhangi bir tedarik zincirinin bu dalgalanmalardan büyük olasılıkla etkilenmektedir. Küresel bir tedarik zinciri için de, döviz kurlarından ve enflasyon farklarından farklı zamanlarda farklı yerlerde etkilenmesi muhtemeldir. Tedarik zinciri yöneticileri, bu belirsizlikleri ağ tasarım kararları alırken göz önünde bulundurmalıdır.