Refakat Belgeleri

Taşıta ve taşıyıcının işletmeci vasfına ilişkin evrak ise taşıma ve sevk evrakı grubunda yer almamaktadır. Bu belgeler taşıyıcının hukuka uygun işletmecilik bakımından gerek işletmesi, gerek taşıtları ve gerekse çalışanları açısından bulundurması gereken evraktır. Bunlar sevk-refakat belgeleri değil; yeterli-ruhsatlı- yetki belgeli işletmecilik açısından önemlidir.

Malı 3. kişiye ait bir adresten çekmek için ticari teamülde geliştirilmiş Ordino ve taşıyıcının düzenlediği taşıma faturası ise bir sevk evrakı değildir. Ordino, taşıma süreçlerinde en tartışmalı belge gözükmektedir. Malda hak sahibi olduğunu ispatlayarak malı çekmeye yetki veren taşıma senedi, mal faturası ile kendini ispatlayan alıcı-gönderilen malı çekebilmek için ayrıca bir taşıyıcı talimatı almak durumunda kalmaktadır. Hukuken böyle bir gereklilik olmamasına karşın; taşımanın organizatör ve 3. kişi lojistik işletmelerince yapıldığı durumlarda da fiili taşıyıcı ve depo-ardiye işletmelerinde bulunan malı çekmekte sıklıkla kullanılan hatta hizmet olarak belirtilen bir durumdur. Bu hususta ordino sevk değil; taşıma sürecini tamamlamak için gereklilik göstermektedir.

Taşınmakta olan mal ile birlikte taşıtta bulunan ve taşınan emtia ile taşıma sürecine ilişkin olan evrak sevk evrakı-refakat belgeleri olarak düzenlenmiştir. TTK ve uluslararası konvansiyonlarda refakat belgelerini hazırlama görevi kural olarak gönderene aittir.Bu evrakın içeriklerinden ve düzenlemelerinden sorumluluk da gönderene aittir.

Refakat belgelerinin başında taşıma sözleşmesini tevsik eden taşıma senetleri gelir. Bunun dışında taşınan yük ile seyahat eden birçok belge vardır. Bunları taşıma işleri organizatörü olan taşıyıcı hazırlamış bile olsa taşıyıcı sıfatıyla değil gönderenin temsilcisi sıfatıyla hareket etmiş olacaktır.

Bu belgeler taşıma sözleşmesinden çok geçilen ülkelerde kamu düzeni açısından adli, idari ve mali otoritelerce ihtiyaç duyulmakta ve kontrol edilmektedir.

Çoğunlukla ekonomik etkili belgelerdir. Gümrük vergi hesaplamada, ceza hesaplamada ve sair yaptırımlarda önemli delillerdir.

Düzenlenmelerinin aksine kullanım hatalarından, zayi ve kayıp olgularından kaynaklı zararlardan sorumluluk taşıyıcı uhdesinde olacaktır.

Transit gümrük rejimini kolaylaştıran bir refakat belgesi vardır ki TIR Karnesi; bu tamamen gümrük kolaylıkları ve taşımayı hızlandırmak için geliştirilmiştir.

TIR Konvansiyonu sayesinde konteyner taşımacılığı hızla gelişmiş ve kombine taşımacılık aracı olarak konteynerler yaygın kullanım alanı bulmuştur. Kapalımühürlü-plastik mühürlü konteyner, dorse-römork ya da taşıtın, TIR karnesi ile seyahatinde sadece çıkış ve varış ülkelerinde fiziksek kontrol söz konusu olmaktadır.

Öte yandan, emtianın niteliği gereği alınması gereken garanti-standarda uygunluk belgeleri, emtia laboratuvar test belgeleri, malın ithalat bedelinin ödenmesi için sayılan tüm belgeler gözetildiğinde, tamamı sevk evrakı türleridir.

Özellikle malın satış faturası, taşınan maldan kaynaklı taşıyıcının sorumluluk risklerini sigorta altına alan sorumluluk sigortası, CMR veya diğer taşıma türlerine göre farklılaşan sigorta poliçeleri önemli refakat belgeleridir. Gümrük ve sair sebeplerle yapılan kamu otoritesi denetimlerinde kullanılan, ikili anlaşmalarla veya ticari uygulama ile gelişmiş birçok evrak da taşıma sürecinde mala refakat etmek durumundadır. Çeki listesi, gümrük dolaşım belgeleri (ATR, EUR-1 gibi), menşe belgeleri de bu sınıfta yer alır.