Taşıma Belgeleri

Taşıma belgeleri, taşıma sözleşmesini, sözleşmenin içeriğini ve düzenlendiğinde eşya taşıma bakımından yükün taşıyıcıda olduğunu; yolcu taşıma bakımından ise özel olarak yolcuyu ispat için kullanılan temel evraktır.

Taşıma Belgeleri, taşıma türlerine göre içerik, kapsam ve nitelik bakımından farklılık gösterebilmektedir. Bu noktada, taşınan emtia veya yolcu olmasına göre; yolculukta bagaj bulunmasına göre farklılıklar oluştuğu gibi; taşımanın türü-moduna göre de farklılıklar oluşmaktadır.

Senet bir ispat aracı ise de KTK gereği senetsiz yolcu, bagaj ve yük ayırımı olmaksızın taşıma yasaktır. Kara yolu taşımalarının dışında ise kamu otoritesi bakımından taşınan emtianın ve yolcunun hareketinde taşıma senedi sürekli denetlenmesi gereken bir belgedir. Herhangi bir eşya bir yerden bir yere taşınırken, kamu kurumları taşıma ticari faaliyeti ile önemle ilgilenmektedir. Bu noktada taşıma sözleşmesinde şekil şartı yokken, uygulama açısından taşıma belgesi düzenlemesi zorunlu bir hal almaktadır. Taşıma sürecinin kamu düzeni bakımından yasal bir nitelik kazanabilmesi için, bazı belgelerin taşıma süreci boyunca yüke refakat etmesi gerekmektedir. Bu belgeler sayesinde taşıma süreci ile ilgili çeşitli izin ve onaylar takip edilebileceği gibi, çeşitli kamu otoritelerinin denetimlerinin yapılmasını da kolaylaştırmaktadır. Söz konusu belgelerin düzenlenmemesi durumunda; taşıma sürecinde aksamalar, idari yaptırımlar ve hatta eşyanın imhasına yol açabilen yaptırımlarla karşılaşılmaktadır. Taşıma belgelerinin düzenlenmesi taşıma sözleşmesine dayanmaktadır. Taşıma sözleşmesine taraf olanların, karşılıklı hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesini sağlayan taşıma belgeleri, içerik ve kapsam bakımından; taşımanın ulusal veya uluslararası olması ile taşımanın hangi tür ile gerçekleştirildiğine göre birbirinden farklılık gösterebilmektedir.

Taşıma belgelerinin özelliklerini ve niteliklerini, ulusal ve uluslararası kaynaklarda yer alan tanımlamalarını göz önünde bulundurarak belirlemek bu bölümün ana konusunu oluşturmaktadır. Özellikle her mal ve yolcu hareketi, ilgili devlet tarafından, kamu gücü kapsamında denetlenmek, bilinmek ve bunların sonuçlarına göre tedbirler almak zorunda hissettiği ticari faaliyetlerdendir.

Kara yolu ile taşımada genel olarak taşıma senedi, CMR belgesi ve yolcu bileti ile bagaj fişi kullanılmaktadır. Sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, irsaliyeli fatura kavramları da burada yer almaktadır.

Deniz yolunda konşimento yerleşik eşya taşıma senedi kavramıdır. Sadece konşimento hamiline ya da emre yazılarak kıymetli evrak vasfı kazandırılabilmektedir. Yolcu taşımasında ise yolcu bileti genel kavramıdır.

Hava taşımada hava sevk fişi, hava yük senedi, AWB-air way bill, yolcu bileti ve bagaj kuponu kavramları ve yine yük makbuzu kavrmaları yer almaktadır.

Demir yolu taşımasında genellikle form metinler kullanılmakta, taşıma belgesi, seyahat belgesi ve bagaj bülteni kavramlarına yer verilmektedir. CIM belgesi-hamule senedi kavramları da sıklıkla kullanılmaktadır.

Her taşıma yönteminde de söz konusu senetler taraflar arası ihtilafların önlenmesi, çıkan ihtilafların giderilemsinde aksi ispatlanabilen karine işlevi taşımaktadırlar.