Çevresel Tipografi

Çevre Tasarımında Tipografi

Tipografik denemeler belirli bir zaman diliminden sonra iki boyutlu kağıt yüzeyiyle sınırlı kalmamış, yazı kullanımı sadece verilmek istenen mesajın taşıyıcısı olmaktan çıkmış, daha dışa vurumcu ve daha aktif bir rol edinmiştir. Bu anlamda ortaya çıkan çevresel tipografide, boyut, ışık ve malzeme seçeneklerini bilgisayar ortamına göre daha sınırsız kullanma arzusu, tasarımcıların bu alanda yoğunlaşmalarına neden olmuştur. Çevresel tipografi, iki boyutlu kağıt sayfalarındaki kullanımı ile değil, mekanın kendisiyle ilgilenir. Çevresel tipografi üzerine çalışanların kullandıkları mekânlar arasında binaların cepheleri, plazalar ve benzeri kamu alanları bulunmaktadır. Çevrenin sadece iyi düzenlenmiş olmasının yeterli olmadığı; şiirsel ve sembolik de olması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bunun bireylerini ve karmaşık toplum düzenini, onların isteklerini ve tarihsel geleneklerini, doğal ortam ve kent yaşamının karmaşık işlev ve hareketlerini yansıtmalıdır anlayışı ortaya çıkmıştır.

Mimari Tipografi

Mimari yapılar, barınma mekânları olmanın ötesinde bir kültür ve estetik ürün olma özelliği taşırlar. Ancak binalar bazı özellikleriyle kimlik kazanabilirler. Örneğin grafiksel ögeler bunlardan biridir. Bir binanın grafiksel imgesi, o binanın özellikleri üzerinde en az mimari yapısı kadar etkilidir. Binayı kullananlar mimarisi ile uygulanan grafik sistemler arasındaki uyumu hissettiklerinde ne kadar rahatlıyorlarsa, uyumsuzluk nedeni ile kendilerini başka bir yerde gibi hissedebilirler. Bu nedenle mimari imge olarak tasarlanan grafikler, mekânın bir parçası olmalı, mimari nitelikler ile bütünleşmeli ve mekânın kullanılabilirliğini desteklemelidir. Bir çevrede ziyaretçinin dikkatini mekâna çekmek, coğrafi ve mimari ilgi alanı yaratmak suretiyle gerçekleşir. Üç boyutlu tipografik elemanlar alışılmışın ötesine geçebilme becerileriyle bu ilgiyi fazlasıyla yaratırlar. Tipografiyi büyük ölçekte kullanmak, yerçekimine meydan okuyan ve gösterişli anlam duygusu taşıyan bir yapı olarak karşımıza çıkar. Bu da mekan kimliği oluşmasına yol açabilmektedir. Hatta grafik ögeler bazen binalarla bütünleşmekte ve onun tamamlayıcısı olabilmektedir.

Bilgilendirme Tasarımında Tipografi

Yabancı bir mekan, geliştirilmiş ve detaylandırılmış bilgilendirme ile daha çekici ve etkileyici hale getirilebilir. Tipografiyi mimari alan içerisinde ziyaretçilere yol gösteren bir işaret olarak yada sergide yaratıcı bir eleman olarak kullanmak, tasarımcıya benzersiz bir olanak sağlayabilmektedir. Örneğin Lizbon’daki bisiklet yolu için P -06 Atelier’in tasarladığı bilgilendirme ve yönlendirmelerde amaç, bisiklet yolunun ötesinde yeni bir çevre düzenlemesi yaratmak ve nehir kenarı olan bölgeyi, estetik ve turistik açıdan geliştirmektir.

Yönlendirme Tasarımında Tipografi

Tipografi bir yönlendirme tasarımının belkemiğidir, çünkü birçok işaret kelimelerden faydalanır. Bir şehir dokusu içinde yer alan saat kulesi, heykeller, çeşmeler hem bulundukları yer ile özdeşleşmeleri hem de özgün bir hava yaratmaları açısından yer imi olarak kullanılabilirler. Yerleştirildiği yerin kentsel dokusuyla bütünleşik bir gazete bayisi bile, uygun tasarlandığında bir tür yer imi olabilmektedir.Yer imi amaçlı tasarlanan üç boyutlu tipografik düzenlemeler, insanlar üzerinde güçlü görsel etki yaratarak hatırlanabilirliği, tanımlanabilirliği ve farkedilebilirliği arttırmak için kullanılabilirler.

“Yer imleri çoğu zaman genel yönlendirme ve işaretleme tasarımının bir parçası olarak görülürler. Çevresel grafik tasarımcılar işaret sistemi için çoğu zaman yeni bir karakter yaratma yoluna gitmezler ve var olan yazı karakterleri arasından işaret tasarımı için üretilmiş olanları seçerler. İşaret tasarımındaki tipografide dikkat edilmesi gereken birçok konu vardır. Ayrıca yönlendirme tasarımında kullanılan dilin de önemi büyüktür. Öyle ki, bazı işaretlerde dilin yapısından dolayı daha uzun kelimeler ortaya çıkabilir, ama işaret tasarımında tireleme kullanılmaz ve kelimeler bölünemez. Uluslararası olan işaretlerde mutlaka ana dilin yanına İngilizce de eklenmelidir. İyi kullanılan bir dil, şüphesiz işaretin etkinliğini artıracaktır.

Hareketli Tipografi

Teknolojinin gelişmesi, dijitalleşmeyi, dijitalleşme ise özellikle hareketi öne çıkardı. Bu olgu her alanda olduğu gibi tipografi alanında da kendisini hissettirdi. Hareket, bu bağlamda değer kazandı, hatta öncelikli hale geldi. Tipografi de bu durumdan etkilendi. Yeni medya içerisinde tipografi kinetik ve etkileşimli olma özelliği kazandı ve özellikle film başlıkları, müzik klipleri, motion grafikler, reklamlar ve kamu spotlarında sıklıkla kullanılır oldu.