Tasarımda Tipografik Hiyerarşi

Hiyerarşi kelime anlamı olarak aşama düzeni anlamına gelir. Diğer bir değişle sınıflandırılan terimlerin bir tabi olma ilişkisi içinde olduğu, her terimin bir öncekine bağlı olduğu ve kendisini takip edeni kontrol ettiği sınıflandırma olarak tanımlar. Tasarım açısından bakıldığında, tasarım içinde yer alan görsel unsurların (renk, çizgi, nokta, şekil, doku, desen, boşluk, form gibi) vurgulanmak istenen mesaj baz alınarak ölçülendirilmesine görsel hiyerarşi denir. Görsel hiyerarşi içinde yer alan, tipografik hiyerarşi ise, tipografik unsurların kullanılması ile, bilginin organize edilmesi anlamına gelir. Tipografik hiyerarşide amaç, tasarımda mesajın net algılanmasını sağlamak ve okuyucuyu/izleyiciyi doğru bir şekilde yönlendirebilmektir. Hiyerarşinin asıl amacı, tasarımcının oluşturduğu tasarımda mesajın net algılanabilmesi ve organize edilecek bilginin ihtiyacı her ne ise onu karşılayacak doğrultuda bir yerleştirme oluşturmasıdır. Organize edilecek bilginin ihtiyacı doğrultusunda, tasarımın temel ilkeleri de göz önünde bulundurularak, uyum ve bütünlük içinde tasarımda tipografik hiyerarşi oluşturulmalıdır.

Tipografik Hiyerarşi Oluşturma Teknikleri: En yaygın olarak kullanılan teknikler aşağıda sıralandığı şekilde özetlenebilir:

• İtalik yazı kullanımı
• Kalın (bold) yazı kullanımı
• Yazı tipi büyüklük (punto) değişimleri
• Birden fazla farklı yazı tipi kullanımı ile karakterlerin birbirinden farklılaşıp ayrışması,
• Değişen renk ve ton kullanımı gibi değişikliklerle hiyerarşik olarak yazıda ayrımlar yapılabilir.

İtalik yazı kullanımı: En yaygın olarak kullanılan hiyerarşi oluşturma yöntemlerinden birisidir. Özellikle bir başlık ya da metin içerisinde, belirli kelime ya da ifadelerin vurgusu için, metnin renginde önemli bir değişikliğe neden olmaksızın, okuyucunun dikkatini çekerler. Kitap ve dergi alıntıları gibi ifadelerde de italik yazı kullanılmak suretiyle vurgu sağlanır.

Kalın (Bold) yazı kullanımı: Sayfa üzerinde kontrast yaratmanın bir başka yoludur. Sayfa üzerinde ya da metin içerisinde öncelik sırası verilmiş, dikkat çekmesi istenen ifadelerde kalın (bold) yazı kullanılabilir. Sayfa üzerinde oluşacak güçlü tipografik lekesi göz önünde bulundurulmalı ve amaca uygunluğu değerlendirilerek kullanılmalıdır.

Yazı tipi büyüklük (punto) değişimleri: Yaygın olarak hem başlıklarda hem de metin içerisinde kullanılan bu yöntem, bilgilerin gruplandırılması ve ayrıştırılmasında yardımcı olur. Sayfanın tipografik akışını ve bütünlüğünü bozmayacak şekilde değerlendirilmelidir. Bazı tasarımlarda, amaca yönelik keskin kontrastlar oluşturmak üzere bu yönteme başvurulabilir.

Farklı yazı tipi kullanımı: Farklı yazı tipi kombinasyonları, tasarımın görsel olarak etkisine ve işlevsel doğasına bağlıdır. Birkaç farklı yazı ailesini bir tasarımda başlık ve alt başlık gibi unsurlarda özellikle güçlü vurgu gerektiren durumlar daha uygunken, metin içerisinde çok da tercih edilmemelidir.

Değişen renk ve ton oluşturma: Sayfa üzerinde seçilen ve tek bir renk ile uygulanan yazı tipleri, uygulama tekniklerine göre farklı ton ve renklerde algılanabilirler. Bununla birlikte, farklı renk uygulamaları, sayfadaki bilgilerin algılaması ve yönlendirilmesinde hiyerarşik sıralamada etkin bir rol oynar, okuyucunun sayfa üzerinde yer alan tüm unsurlar içinde seçiciliğini sağlayıp, yönlendirebilir.