Tipografi Terimleri

Teknolojinin gelişmesiyle birçok kolaylık ve yenilik de beraberinde gelmiş ve bu durum tipografi alanına da büyük katkı sağlamıştır. Baskı teknolojilerindeki gelişmeler ve endüstri devriminin etkisiyle tipografi yeni bir döneme girmiştir. Teknolojik ilerlemeler, yeni yöntemlerin ortaya çıkmasını ve buna bağlı olarak kullanılan araçların da değişmesini sağlamış; kağıt kalem gibi geleneksel araçlarla birlikte bilgisayar, tablet gibi dijital ortamlarda tasarım için yeni araçlar ortaya çıkmıştır. Bu yeni araçlarla birlikte tipografi açısından yeni ihtiyaçlar da ortaya çıkmış ve bu durum alana bu bölümün ilerleyen kısımlarında açıklanan yeni terimlerin dahil olması ve bunların tasarımcılar açısından anlaşılması gerekliliğini doğurmuştur.

Tipogafi

Harflerin ve kelimelerin nasıl düzenlendiğini, birbirleriyle ilişkili olarak nasıl oluşturulduklarını ve bir kompozisyon içinde işgal ettikleri alanı da içerir. Yazı tiplerini seçtiğimizde, bunların nasıl aralıklı olduğuna, hangi boyutta görünmesi gerektiğine ve bunun tipografik düzenlemeleri okumamızı nasıl etkilediğine karar verdiğimizde tipografi devreye girmektedir .

Tipografi Ölçü Birimleri

Tipografi, mutlak ölçümler ve bağıl ölçümler olmak üzere iki tür ölçüm kullanır.

Mutlak Ölçümler: Mutlak ölçümler, sabit değerlerin ölçümleri olduğu için anlaşılması kolaydır. Santimetre, metre...vd. gibi.

Bağıl Ölçümler: Bağıl (göreli) birimlerin pika, inç veya milimetre gibi mutlak birimler cinsinden sabit bir değeri yoktur. Bu ölçü birimleri, ölçtükleri nesneler küçüldükçe veya büyüdükçe orantılı olarak büyür veya küçülür.

Harf

Bir abece içerisindeki öznel harflerin, sayıların ve noktalama imlerinin her biri ise “karakter ” olarak adlandırılır.

Harfin Yapısı: Bugün tipografik terimlerden söz edilirken doğru terminolojinin yanı sıra geçerli terminolojiye de yer vermek gerekir. Tipografinin terimleri ve kuralları asırlardır teknoloji gelişse de amacı temelde aynı kalmıştır. Aperture (açıklık), arm (kol), beak (gaga), breve (şapka), cedilla (çengel), leg (bacak), sans serif (tırnaksız), serif (tırnaklı), tail (kuyruk) harf yapılarının bir kısımıdır.

Yazı Karakteri (Harf Biçimi)

Yazı karakteri aynı belirgin tasarıma sahip karakterlerin, harflerin, rakamların, sembollerin, noktalama işaretlerinin vb. bir bütünüdür .

Font (Yazı Karakteri Takımı)

Aynı dizide, ölçüde ve hizada, sayıları ve noktalama imlerini de içeren, bütün parçalarıyla öznel harflerin genel geçer bir toplamasıdır.

Harf Biçemleri: Birçok yazı karakteri orijinal yazı karakterinin değiştirilmiş versiyonları olan çeşitli ilgili harf biçemlerine sahip olabilir. Bu harf biçemleri, orijinal yazı karakterinin temel görsel özelliğini korurken yazının kullanımlarını genişletmek için özel olarak tasarlanmıştır.

Yazı Ailesi (Type Family)

Yazı ailesi (type family) tek bir yazı karakterine dayanan tüm ilgili harf biçemleri grubuna; tüm farklı ağırlıkları, genişlikleri ve italikleri içeren belirli bir yazı karakterinin tüm çeşitlerine denir.

Yazıyı Düzenlemek

Tipografi, temel olarak paragrafları oluşturmak için kelimelerin, kelime satırlarının ve satır gruplarının düzenlenmesi ile de ilişkilidir. Yazıyı kapladığı alanın dışında oluşturduğu boşluklarla birlikte düşünerek düzenlemek gerekmektedir.

Espas (Boşluk): Metin içerisindeki boşlukların düzenlenmesi olarak tanımlanan espas, harf, kelime, satır, metin içi satır, paragraf ve sütun araları boşluklar olmak üzere beş̧farklı düzeyde kullanılmaktadır. Kerning (harf arası boşluk), yazı karakteri ya da karakter ç iftleri arasındaki boşluğa verilen addır. Tracking (harf aralığı), bir metin alanında karakterler arasındaki bo şluğun eşit değerde azaltılması veya artırılması olarak tanımlanmaktadır. Leading (satır arası boşluk) ise, bir paragraf içindeki satırlar arası boşluğa denir.

Hizalama (Alignment): Bir metin alanı içindeki yazının hem dikey hem de yatay kenar boşluklarına göre konumunu ifade etmektedir. Bir metin alanındaki yatay hizalama, sola hizalanmış, sağa hizalanmış, ortadan hizalanmış (bakışımlı veya merkezi) ve iki taraftan hizalanmış (tam blok) şeklinde gruplandırabiliriz. Düşey hizalamada metin alanı içinde metnin düşey konumu ve metnin düşey olarak hizalanması olarak iki farklı hizalamadan s öz edilmektedir. Metin alanı sınırları içinde yapılacak düşey hizalamalarda ü stte, düşey merkezde, altta ve düşey hizalanmış olabilir.

Hyphenation (Tireleme): Sözcükleri dilbilgisi kurallarına uygun bölerek kelimenin bir kısmını satırın sonunda bırakarak bölünen kısmını sonraki satırda devam etmek ve bu kelimeyi bölmek için kısa çizgi kullanımına denir.

Widows and Orphans (Dullar ve Yetimler): Bir paragrafın son satırının ç ok kısa olması veya bu satırın tek bir s özcükten oluşmasına “dul” (widows), bir sütunun sonundaki paragrafın ilk satırında ya da bir sonraki s ütunun ilk satırında kalan metin parçalarına orphans (yetimler) denir.