Tasarım Temelli Araştırma Yöntemi

Tasarım Temelli Araştırma genel olarak bir probleme yaratıcı ve yansıtıcı bir çözüm bulmak amacı ile tasarım sürecinin işe koşulduğu uygulama ve teorinin önemli bir rol oynadığı çok katılımlı araştırma yöntemidir. Tasarımı temel alan her alanda (Mühendislik, mimarlık, sanat, grafik tasarımı vb.) kullanılabilen bir yöntem olmasına karşın tasarım temelli araştırmalar büyük çoğunlukla eğitim alanında kullanılmaktadır.

Akademisyenler/tasarımcılar, araştırma konusu ile ilgili alan uzmanları, öğretmenler, öğrenciler vb. birçok farklı kimlikten katılımcı bir arada işbirliği ile çalışarak, belirli bir probleme tasarım bağlamında yeni ve yaratıcı bir çözüm bulmaya çalışmaktadırlar.

Tasarım Temelli Araştırmanın Tarihçesi

Tasarım temelli araştırmaların kökenlerinin 1960'lı yıllarda Herbert Simon’un yaptığı çalışmalara dayandığı bilinmektedir. Tasarım temelli araştırmanın kuramcılarından biri olan Collins, Simon’un bilimleri doğal ve yapay bilimler olarak ikiye ayırmasından yola çıkarak, bilimleri analitik ve tasarım bilimleri olarak ayırmıştır.

1990'lı yıllarda Brown ve Colins'in yaptığı çalışmalar ile tasarım temelli araştırmaların kuramsallaştırıldığı bilinmektedir.

Tasarım Temelli Araştırma Yönteminin Temel Özellikleri

Genellikle çok katılımlı, oldukça kalabalık bir grup tarafından gerçekleştirilir. Tasarım temelli araştırmalarda teori ve uygulamanın bir arada kullanımı oldukça önemlidir.

Tasarım temelli araştırmalar esnektir. Her araştırma kendi ihtiyacına ve bağlamına göre farklı şekillerde yapılandırılabilir.

Soyut ortamlarda değil gerçek öğrenme ortamlarında gerçekleşir. Bağımlı ve bağımsız tüm değişkenlerin araştırmayı etkileyebilecek göz önünde bulundurularak, tüm bu değişkenler dikkatle incelenir.

Teori araştırma problemini oluşturmada, tasarım müdahalelerini planlama ve yeni bir anlayış geliştirmede önemli bir yere sahiptir.

Genellikle karma yöntemler kullanılır. Araştırmanın farklı aşamalarında ihtiyaç duyulan farklı yöntemler kullanılabilir.

Belirli bir soruna tasarıma dayalı yeni çözümler üretmek amaçlanır.

Araştırma süreç içinde sürekli yinelenen bir döngü ile devam eder.

Bir probleme dair sunulan çözümlerle başka araştırmacılar ya da başka ortamlar içinde katkı sağlamayı hedefler.

Tasarım Temelli Araştırmanın Zorlukları

Tasarım temelli araştırmalar oldukça yaratıcı, nitelikli ve güçlü araştırmalar olmasına karşın araştırmanın çeşitli zorluklara bulunmaktadır. Tasarım temelli araştırmalar sürekli değişim ve dönüşüm halinde olduğu için çok uzun bir süreçte gerçekleşmektedir. Öte yandan karma yöntemler kullanılsa da daha çok nitel yöntemlerin tercih edildiği tasarım temelli araştırmalarda, araştırmacıların yansız davranmadığı ve bir şekilde araştırmayı etkilediği eleştirisi de getirilmektedir.

Tasarım temelli araştırmalarda ortaya çok fazla veri çıkmaktadır. Bu durum veri analizi yapmak için birden fazla araştırmacı İhtiyaç duyulmasına ve bu durumun araştırmacılara ciddi iş yükü getirmesine sebep olmaktadır.

Tasarım temelli araştırmalar gerçek yaşam ortamlarında yapıldığı için oldukça fazla değişken araştırmayı etkilemektedir. Araştırmacıların tüm değişkenlerin farkında olması gerekir. Aynı zamanda uzun bir süreci kapsayan tasarım temelli araştırmalarda mali destek sağlamanın zor olması da bir diğer sorundur.

Tasarım Temelli Araştırmada Kullanılan Yöntemler

Her tasarım temelli araştırmanın ihtiyacına yönelik olarak nitel ve nicel yöntemler bir arada karma bir halde kullanılabilir. Genel olarak görüşme, tasarım taslakları, odak grup görüşmeleri, araştırmacı/tasarımcı/katılımcı günlükleri, beyin fırtınası, zihin ve kavram haritaları vb. veri toplama sürecinde kullanılmaktadır.

Eylem Araştırmasından Farkları

Tasarım temelli araştırmalar ve eylem araştırmaları birbirine oldukça benzer yöntemlerdir. Ancak tasarım temelli araştırmalar tasarım sorunlarına odaklanması ve tasarım aracılığıyla bir yeniliğin üretilmesini hedefleyerek eylem araştırmalarından ayrılır.

Tasarım Tabanlı Araştırma Nasıl Uygulanır?

Tasarım temelli araştırmaların nasıl uygulanacağı noktasında değişmez ve katı prosedürler yoktur. Ancak genel olarak tasarımcı -araştırmacılar araştırma problemini belirler, probleme yönelik tasarım müdahaleleri geliştirirler. Ardından bu müdahaleleri uygulayarak tasarımın nasıl çalıştığı test edilir. Yapılacak iyileştirmeler ve değişiklikler planlandıktan sonra tekrar uygulama yapılır ve tekrar test edilir. Bu süreç yinelemeli bir şekilde döngüsel olarak devam eder. Tasarımın en az hataya sahip, en az eksiklik olduğu aşamaya gelindiğine karar verildikten sonra araştırmanın sonuç raporu yazılır.