Dişi Hayvanlarda Üreme ve Üreme Periyodu

Üreme bir canlının neslini devam ettirmesi olayıdır. Üremenin iki temel fonksiyonundan ilki yaşamın temel yapısının gelecek nesillere aktarılması, ikincisi ise yeni bireylerin oluşmasının sağlanmasıdır. Üreme eşeysiz ve eşeyli olmak üzere iki temel tipte meydana gelmektedir. Oosit ve spermatozoitin birleşerek zigotu (döllenmiş yumurta hücresi) oluşturması şeklinde görülen üreme biçimine eşeyli üreme denir.

Üremenin Tanımı

Canlıların yaşamlarını sürdürmek yanında üreyerek çoğalmaları önemli bir işlevleridir. Üreme işlevi yaşam sürecinin belirli bir evresinde görülür, yaşamın sonuna kadar devam etmez. Büyüme ve gelişmesini tamamlayan her canlı çoğalma yeteneğine sahip olup kendine benzer bireyler oluşturarak nesillerini devam ettirir.

Evcil Hayvanlarda Üreme Periyodu

İneklerde Üreme Periyodu

İnekler yıl boyu poliöstrik hayvanlardır. Gebe kalmadıkları sürece 21 -22 günde bir kızgınlık gösterirler. Düvelerde ise üreme periyodu 20 gündür.

Kısraklarda Üreme Periyodu

Kısraklar mevsime bağlı poliöstrik hayvanlar olup genellikle kış aylarında anöstrus gösterirler. Pubertaya 12 -24 ayda ulaşırlarken düzenli üreme periyodu iki yaşından itibaren görülür. Çiftleşme mevsimi kuzey yarım kürede kış sonları ile ilkbahar başlarında başlayıp gebelik şekilleninceye veya sonbahara kadar devam eder.

Koyunlarda Üreme Periyodu

Koyunlar mevsime bağlı poliöstrik hayvanlardır. Yaz aylarının sonlarında başlayıp kış aylarının başlarına kadar devam eden çiftleşme sezonunda gebe kalmadıkları sürece 16 -17 gün aralıklarla kızgınlık gösterirler. Çiftleşme sezonu gün ışığı süresinin azalması ile ilişkilidir.

Keçilerde Üreme Periyodu

Keçiler de koyunlar gibi mevsime bağlı poliöstrik hayvanlardır. Keçilerde üreme periyodu 21 gündür. Bu süreç; ırk, yaş, mevsim ve çevre ısısı, bakım ve besleme koşulları, tekeler ile bir arada bulunup bulunmadıklarına göre değişiklik gösterir.

Köpeklerde Üreme Periyodu

Köpekler üreme periyodları açısından diğer türlerden önemli farklılıklar göstermektedirler. Monoöstrik hayvanlardır, yılda bir veya iki kere östrus gösterirler. İki östrusları arasındaki süre 4 -10 ay arasında değişiklik göstermektedir.

Kedilerde Üreme Periyodu

Kediler mevsimsel poliöstrik hayvanlardır. Çiftleşme sezonu kış mevsiminin bitiminden 1 -2 ay sonra başlar. Kızgınlığın en yoğun olduğu aylar şubat ve marttır.

Evcil Hayvanlarda Kızgınlığın Belirlenme Yöntemleri

İneklerde kızgınlığın belirlenmesi için en çok kullanılan yöntem, gözlem yöntemidir. Kızgınlık takibinin sabah sağımı, akşam sağımı sırasında ve gece 22.00 civarlarında olmak üzere günde 3 kere 20 -30’ar dakika süreyle ve deneyimli bir kişi tarafından yapılması önerilmektedir. Koyunlarda arama koçları, keçilerde arama tekeleri kızgınlığın belirlenmesi amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Köpek ve kedilerde en çok kullanılan yöntem ise vajinal sitolojidir.

Laboratuvar Hayvanlarında Üreme Periyodu

Tavşanlarda Üreme Periyodu

Tavşanlarda çiftleşme için ergin canlı ağırlıklarının % 80’ine ulaşmaları beklenmelidir. Östrus birkaç gün sürer, provake ovulasyon görülür, yani ovulasyon çiftleşme ile uyarılır.

Laboratuvar Farelerinde Üreme Periyodu

Yıl boyu poliöstrik hayvanlardır. Üreme periyodu 4 -5 gün sürer. Ovulasyon östrus başlangıcından 2 -3 saat sonra kendiliğinden şekillenir.

Ratlarda Üreme Periyodu

Ratlar da yıl boyu poliöstrik hayvanlardır. Üreme periyodu 4 -5 gün olup, ovulasyon östrusun başlangıcından 8 -11 saat sonra kendiliğinden gerçekleşir.

Kobaylarda Üreme Periyodu

Yılboyu poliöstrik olan kobaylarda üreme periyodu ortalama 16 gün olup; ovulasyon östrusun başlangıcından 10 saat sonra ve genellikle östrusun bitiminden 1,5 -2 saat sonra kendiliğinden oluşur.

Hamsterlarda Üreme Periyodu

Hamsterlarda yıl boyu poliöstrik hayvanlar olup, kış aylarında çiftleşme daha az görülmektedir. Ovulasyon östrusun başlangıcından 8 -12 saat sonra kendiliğinden oluşmaktadır. Diğer laboratuvar hayvanlarında doğumdan sonra görülen kızgınlık hamsterlarda görülmez.