İç Çevre (İşletme) Analizi

İç çevre analiziyle firmanın kaynağı, yeteneği, değer yaratma becerisi, pazarlama, finans, üretim, insan kaynağı gibi fonksiyonel alanları, kültürü, yapısı vb. içsel özellikleri hakkında bilgi toplanır. Bu bilgiler bir firmanın rakiplerine oranla güçlü ve zayıf yönlerinin değerlendirilmesine imkân sağlar.

Firma kaynak ve yeteneğinden oluşan güçlü yönlerinden yararlanarak fırsatları yakalayıp tehditlerden kaçınabilir. Bir anlamda aynı veya benzer stratejiyi uygulayan firmaların farklı sonuçlar elde etmelerinin temelinde kaynak ve yeteneklerinin farklı olması yatmaktadır. Bu bakımdan kaynak ve yetenekler firma stratejisinin oluşturulmasının ve uygulanmasının temel belirleyicisidir. Kaynak temelli görüş başarıyı ve rekabet avantajını kontrol edilen kaynaklar ve sahip olunan yetenekler üzerine odaklanarak açıklayan görüştür.

Kaynak, bir firmanın sahip olduğu varlıkları ifade ederken; yetenek, bu varlıkları etkili kullanma veya dağıtma yollarını ortaya koyar. Temel yetenek ise bir firmanın rekabet avantajı kazanmasına imkân veren özellikler kümesidir. Kaynak ve yeteneklerin firmaya sağlayabileceği rekabet avantajı potansiyelini değerlendirmek için dört soru sorulmalıdır. Bu sorular; değer, az bulunma (nadirlik), taklit ve organizasyon sorularıdır .

Yeni ekonomik ortamda kaynak ve yetenek geliştirme ve rekabet avantajı elde etme açısından bilgi yönetiminin önemi artmıştır. Bilgi yönetimi; bilgi toplama, organize etme ve paylaşma süreci olarak tanımlanmaktadır. Bilgiyi yöneterek firmalar entelektüel sermayelerini arttırabilirler. Bir firmanın soyut kaynakları ve yetenekleri entelektüel sermayesi olarak değerlendirilebilir.

Bilgi yönetimi rekabet avantajının temel kaynağı olarak düşünülebilir. Çünkü bilgi yönetimiyle strateji geliştirmede kullanılacak olan iç ve dış çevreye ilişkin doğru bilgi, istenen zamanda ve düşük maliyette sağlanabilmektedir. Bilgi yönetimini tanımlayan bilgi elde etme, kullanma, paylaşma yoluyla firmanın soyut ve somut kaynakları geliştirilebilir. Firmanın rekabet avantajı kazanmasında önemli rol oynayan, temel yetenek kazanma, bilgiden değer yaratabilme ve değer zinciri faaliyetlerinin başarısı bilgiyi yönetebilme başarısına bağlıdır.

Değer, bir ürünün toplam gelirinden o ürünü üretmek ve pazarlamak için firmanın yaptığı faaliyetlerin toplam maliyeti çıkarılarak elde edilir. Bir firmanın değerli bir ürün üretebilmesi için hammadde alımı, üretim, dağıtım, pazarlama gibi birbirleriyle ilişkili bir dizi faaliyeti yapması gerekir. Bu faaliyetlerin her biri ürüne değer kattığı için değer zincirini oluşturur. Değer zinciri analizi yoluyla, değer zincirindeki faaliyetlerin değer yaratmaya olan katkısı incelenir.

Bir firmanın iç çevresine ilişkin güçlü ve zayıf yönleri belirlemede kullandığı en önemli araçlardan biriside kıyaslamadır. Firmanın rakiplere göre kendi durumunu belirlemede kullandığı bir araç olan kıyaslama; kaynaklarını, yeteneklerini, süreçlerini ve değer zinciri faaliyetlerini kendisinden başarılı firmalarla karşılaştırmasıdır.

Firma çevresel analiz sonucunda dış (genel, yakın ve endüstri çevresi) ve iç çevre analizi ile topladığı bilgiler çerçevesinde çevrenin genel bir görünümünü ortaya çıkarabilir. SWOT (güçlülük, zayıflık, fırsat ve tehdit) analizi bunu gerçekleştirmeye yarayan bir tekniktir. Bu analizle firma çevresel unsurlarından elde ettiği bilgileri ve öngördüğü çevresel gelişmeleri fırsat -tehdit ve güçlülük - zayıflık şeklinde değerlendirir.