Sporda Yeteneğin Kaynakları

Yetenek gelişimi (TD), "sporcuları bir spor sistemi içinde zaman içinde en iyi şekilde beslemenin çok yönlü bir sürecini" ifade etmektedir (Cobley, Baker ve Schorer, 2021). Sporda yetenek tanımlama ve gelişimi, bireysel, görev ve çevresel kısıtlamaların uzun vadeli başarıyı tahmin etmede etkileşime girdiği dinamik bir süreçtir (Rees, 2016; Phillips, Davids, Renshaw, ve Portus, 2010). Sporda yetenek gelişimi, sportif başarıya ulaşma sürecindeki en önemli aşamadır (Ebrahim ve Halaji, 2007). Gelecek vaat eden genç sporcuların potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olmak için en uygun öğrenme ortamını sağlamayı amaçlar (Williams & Reilly, 2000). Bireyin eğitime başladığı ilk çevre ailedir. Hayata dair alışkanlıkları kazandığı, sosyal yaşama uyum sağladığı ve yaşamı devam ettirebilmesi için maddi ve manevi destek sağlayıcı olarak aile önemli bir konuma sahiptir. Çocuğun sporla tanışmasında da önemli rolleri bulunmaktadır. Aile desteğinin çocuğu spora teşvik ve motive ettiği, gelecekle ilgili kararlarında etkili olduğu ve sporla ilgili alışkanlıklarının oluşmasında etken olduğu söylenebilir. Aynı zamanda çocuğun spor yapan bir ailede yetişmesi sporla ilgili algısında önemli bir fark yaratacaktır. Yetenek belirleme için yaş kritik bir evredir. Branşa özgü spora başlama yaşında eğitimlere başlanmadığı takdirde başarılı bir sporcu olmak çok mümkün gözükmemektedir. Antrenör optimal öğrenmeyi teşvik eden bir ortam tasarlama yeteneği, sporcunun gelişimi için en önemli anahtardır (Baker, Horton, Robertson ve Michael, 2003). Antrenörler, bireylerin potansiyel yetenekleri belirleme konusundaki deneyim ve uzmanlıkları önemli bir araç oluşturmaktadır (Larkin, Marchant, Syder ve Farrow, 2020). Toplumda kişiler sosyal yapıyı oluşturan sosyo -ekonomik unsurlar doğrultusunda sosyal statüsünü belirlemekte ve yaşamlarına yön verebilmektedir. Bu durum özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde daha bariz bir şekilde göz önüne gelmektedir. Bunun sebebinin bu ülkelerde belli bir ölçüde toplumsal yaşam standardı oluşturulamamasıdır. Bu nedenle sosyo -ekonomik açıdan refah içinde olan bireyler toplumun genelinden üst seviyede bir yaşam standardına sahiptirler.

Bireyin sporcu gelişimine akranlar önemli bir yer tutmaktadır .Bireyin spora katılımında, gelişiminde, spora devam etmelerinde ve motive olmalarında etkilidirler. Birey yaptığı spor branşında ilerledikçe, spor dışındaki arkadaşları sporcuların hem motivasyon hem de duygusal ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir destek kaynağı olmaktadırlar .

Motivasyon (güdüleme), Latince “motive” sözcüğünden gelmektedir. Motivasyon, bireyi harekete geçiren aynı zamanda hareketlerinin yönünü belirleyen korku ve ihtiyaçlardır. Başka bir anlatımla belirli durumlarda bireyi belirli davranışlara yönelten bir etken olarak tanımlanmaktadır .

Sıkıntı yada zorluk anlamına gelen stres kavramı ise, bir bireyin meslek ya da sosyo ekonomik durumu fark etmeksizin yaşadığı ve herkesin sayısız şekilde kullandığı psikolojik olgudur .Araştırmalar stres kavramının nedenlerini bireyden bireye değiştiğini ortaya koymakla beraber, belirtileri ve her bireyde oluşan etkileri farklılık göstermektedir .

Stres ve kaygıyı aza indirmek için bazı yöntemler kullanmakta fayda görülmektedir. Bireyin içinde bulunduğu durumu algılaması çok önemlidir. Tehditten ziyade üstesinden gelinmeye çalışılan bir engel olarak düşünülürse minimuma indirilmiş olur. Stres ve kaygıyla mücadelede de sadece bireysel yöntemler yeterli olmayabilir.

Gerekli düzenlemeler yapılırken;

• Bireysel teknikler
• Bilişsel yöntemler
• Davranışsal yöntemler

Örgütsel teknikler kullanılarak çok yönlü çözümler stres ve kaygıyı aza indirmek için önemlidir.