Sporda Beceri Sınıflandırması

Motor beceriler için bir diğer sınıflandırma ise kullanılan kas büyüklüğüne göre sınıflandırmadır. Bu sınıflandırma özellikle beden eğitimi ve spor, özel eğitim, spor hekimliği ve fizyoterapi alanlarında oldukça popülerdir. Beden eğitimi ve spor öğretmenleri, antrenörler, spor uzmanları, özel eğitimciler, fizik-tedavi uzmanları, fizyoterapistler becerileri sınıflandırırken genellikle bu sınıflandırmayı tercih etmektedir. Kas büyüklüğüne göre beceri sınıflandırması ile öğretilmesi veya rehabilite edilmesi gereken kas ve kas grupları için seçilecek becerilerin öncelik sırası belirlenebilmektedir. Buda hem öğrenme sürecini hem de rehabilitasyon sürecini hızlandırmakta ve bir düzen içerisinde ilerlemesine olanak sağlamaktadır. Yürümek hoplamak gibi beceriler için çalışması gereken kas gruplarının büyüklükleri ile kalem tutmak, kaşık tutmak gibi becerilerde çalışması gereken kas gruplarının büyüklükleri farklıdır. Bu farkta becerilerin zorluk derecelerini ve öğrenilme hızlarını belirleyebilmektedir.

Motor beceriler, çevrenin tahmin edilebilirliğine açık beceriler ve kapalı beceriler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu sistem, endüstriyel olduğu kadar hem eğitim açısından hem de rehabilitasyon açısından da önemlidir. Bu sınıflandırmadaki temel amaç becerinin gerçekleştirildiği çevresel koşulların istikrarıdır (Gentile, 2000). Çevresel koşullar; beceri uygulanan alan/yüzey, beceri gerçekleştirilirken kullanılan materyaller/araç-gereçler ve çevrede yer alan diğer canlılar olmak üzere üç özellik üzerine kuruludur. Örneğin, bir kişi topa vuruyorsa, çevresel bağlamın ilgili özelliği toptur. Yürüme becerisi için ilgili çevresel bağlam özellikleri, çocuğun üzerinde yürüdüğü yüzeydir. Aynı beceri, hem açık hem de kapalı beceri olarak değerlendirilebilir. Burada anahtar nokta, çevre koşullarının değişkenliğidir.

Beceri, insan hareketlerinin temeli olarak değerlendirilmektedir. Beceri öğrenme temelli olarak gerçekleşen ve gelişim düzeyine göre belirli seviyelere ulaşan bir olgudur. Beceri, öğrenme temeli üzerinde gerçekleştiğinden aşamalara ayırmak ve sınıflandırmalar gerçekleştirmek öğrenmenin etkinliğini artırmak için önemli hale gelmektedir. Beceri genel olarak bilişsel, algısal ve motor beceri olarak sınıflandırılmaktadır. Bunun yanı sıra, kullanılan kas büyüklüğü, çevrenin tahmin edilebilirlik düzeyi, görev organizasyonu ve becerinin yapısına göre de farklı sınıflandırmalar yapmak mümkündür. Ayrıca beceri daha kompleks şekilde iki boyutlu ve çok boyutlu olarak sınıflandırılabilmektedir. Bu sınıflandırmalar sayesinde, beceri öğrenme aşamaları, sporcu ve/veya bireylerin yaşlarına ve gelişimlerine uygun beceri seçiminin yapılması mümkün olmaktadır. Bu sayede bireyler becerileri öğrenme ve geliştirmede gecikme yaşamamakta ve istenilen beceriler yaş ve gelişim düzeylerine uygun olduğundan öğrenme profesyonelleşme daha hızlı olmaktadır. Motor becerileri sınıflandırmanın diğer bir türü ise görev organizasyonuna göre sınıflandırmadır. Diğer sınıflandırma türleri beceriye etki eden dış etmenlerle (çevre koşulları, kas grupları vs.) değerlendirme yaparken, bu sınıflandırma doğrudan beceri ile ve becerinin yapılışı ile ilgilidir. Becerinin başlangıç ve bitişi, becerinin içeriği ve uygulanışı değerlendirilerek sınıflandırma yapılmaktadır. Bu sınıflandırmada becerinin yapısı ve başlangıç-bitiş süreleri türünü belirlemektedir. Diğer sınıflandırmalarda olduğu gibi en önemli özelliği becerilerin zorluk derecelerini belirlemek ve sıralamaktadır. Görev organizasyonuna göre beceriler kesik, seri ve devamlı olmak üzere üç alt başlıkta incelenmektedir.