Sporda Beceri Öğreniminde Gerekli Öğeler

Spor alanında beceri, sporcunun bilinçli olarak yaptığı hareketlerin otomatikleşme şekline denir. Birçok kaynaktan farklı yönleriyle ele alınan beceri, kasların ve merkezi sinir sisteminin uyumlu bir şekilde çalışarak, amaca yönelik hareket meydana getirmesi olarak tanımlanır. Beceriler ikiye ayrılır; Bilişsel Beceri: Matematiksel hesap veya problem çözme becerisi gibi zihin aktiviteleri yoluyla gerçekleştirilen becerilerdir. Motor Beceri: Deneyim, öğrenmenin etkisi ve desteğiyle doğru bir biçimde uygulanan bir ya da bir grup hareket olarak tanımlanmaktadır.

Beceri öğrenimini sınıflandıran Gentile beceri öğrenimini fikir edinme ve sabitleme olarak iki aşamaya ayırmıştır. Fikir edinme ve Sabitleme (Çeşitlendirme). Beceri öğrenimini sınıflandıran diğer bilim adamı Gallahue üç aşamaya ayırmıştır. Başlanğıç aşaması, orta uygulama düzeyi, üçüncü aşama ileri düzey, hareket becerisinin istenilen düzeye eriştiği evredir.

Sporda beceri öğrenimi, psikomotor davranışlar büyük ölçüde model alma ve doğru davranışların pekiştirilmesi yoluyla öğrenilir. Bir hareketin öğrenim süreci, harekete başlamadan zihinde canlandırma (düşünme), gerçekleştirme ve yorumlama evresi şeklindedir. Beceri öğreniminde dikkat edilmesi gerekenler; becerinin gösterilmesi (demonstration), becerinin temel noktalarının gösterilmesi, becerinin tekrar gösterilmesi, öğrencilere becerinin basit bir kısmının yaptırılması, bütün beceriyi göstermelerine yardım edilmesi, bütün becerinin yeniden yapılmasının sağlanması ve gözlenmesi, beceriyi kendi kendilerine yapmalarının sağlanması olmak üzere 7 aşamada gerçekleştirilir.

Algılama, içinde bulunduğumuz ortamdaki donelerin (verilerin) farkında olmaya algılama denir. Algı, zekâyı meydana getiren unsurlardan biri olarak bilinmektedir.

Bellek; bilgi ve deneyimlerimizi kayıt altında tutarak, gerektiğinde tekrar kullanabilmemizi sağlar.Bellek türleri;

• Kısa Süreli Duyu Depolama
• Kısa Süreli Bilgi Depolama
• Kısa Süreli Yapıcı- Uygulayıcı Bellek
• Uzun Süreli Bellek

Bir beceri öğreniminin gerçekleşebilmesi ve istenilen düzeye erişebilmesi için belirli yöntemlerden yararlanılır. Bunlar;

Tümevarım Yöntemi,

Kolayda zora öğretim yönteminde bir beceri en kolay haliyle ele alınır, sporcu birden çok kez kolay formu gerçekleştirebildiğinde zorluk derecesi bir üst seviyede olan beceri ile pekiştirilerek ilerlenilir.

Tümden Gelim Yöntemi, tümden gelim yöntemde hareketin tamamı gösterilerek sporcudan hareketi yapması istenir ve eksikler saptanarak giderilir.

Gözlemleme (Demonstrasyon) Yöntemi; Gözlemleme- deneme- gösterme ve alıştırma sıralamasını takip eder.

Grupla (Akran) Öğrenme Yöntemi; Antrenör, öğrenilecek hareket formunu yapabilen sporcularla yapamayanları bir grup oluşturur. Ardından birbirlerine öğretmelerini ister.

Bireysel Öğrenme Yöntemi; Son zamanlarda sosyal platformların da yardımıyla çokça kullanılan bir yöntem halini almıştır. Burada birey gördüğü, izlediği bir hareketi tek başına uygulayarak öğrenmeye çalışır. Birey hem öğretici hem de öğrencidir.

Süreçler, öğretmen merkezli öğretim, öğrenci merkezli öğretim olmak üzere iki gruptadır.

Geri bildirim (feedback); Bir bilgi veya becerinin olmazsa olmaz unsurlarından bir tanesi de geri bildirimdir. Mental veya materyal yarımcılarla bir becerinin her aşamasında, ideal seviyesi ile mevcut seviyesi arasındaki karşılaştırmalar yapılmasına denir.

Geri bildirimin dört temel özelliği bulunmaktadır;

• Motive etme,
• Pekiştirme,
• Bilgi Sağlama,
• Bağımlılık Yapma.

Geri Bildirim Türleri;

• Sözel geri bildirimler
• Sözel olmayan geri bildirimler'dir.

Geri bildirimler farklı süreçlerde verilebilmektedir.

Hareket öncesi geri bildirim (Karar verme vb.): Geri bildirim daha önceden deneyimlenmiş hareketlerin eksiklerine veya hareket anlaşıldıktan sonra uygulamada beklenen beceriye dair geri bildiri verilir.

Hareket sonrası geri bildirim İçsel ve dışsal olarak geri bildirim ikiye ayrılır:

İçsel geri bildirim

Yapılan hareketle doğrudan ilgilidir. Sporcunun hareketi yaptığında kasları, tendonları ve duyuları ile edindiği bilgidir

Dışsal geri bildirim

Hareket veya beceri gerçekleştikten sonra verilen bildirimlere denir.