Spor Yönetimi Kavramı
Sporun sosyal aktivite türü ve çeşitliliğinin artması ve ekonomik olarak da önemli bir sektör haline gelişi, sporun, üretildiği ve tüketildiği değişimdeki itici güçleri ve benzersiz doğasını bizlere göstermektedir. Sporun büyümesi ve profesyonelleşmesi, her düzeyde spor etkinliklerinin ve organizasyonlarının üretiminde, tüketiminde ve yönetiminde değişikliklere neden olmuştur. Bu denli çeşitlilikteki endüstriye sahip olan bir alan için yönetim kavramının önemi yadsınamaz bir gerçektir.
Spor hizmet ve faaliyetlerinin sevk ve idaresinde çeşitli şekillerde görev alan spor yöneticileri, spor yönetimi faaliyeti içerisinde stratejik planlamalar yapar, çok sayıda insan kaynağını yönetir, en ufak bir spor etkinliği organizasyonundan milyarlarca dolarlık yayın sözleşmelerine kadar geniş bir alanda çalışır. Toplumsal ve ekonomik alanda önemli bir rolü olan ve küresel özellikler taşıyan spor olgusu bağlamında; yönetim, spor yönetimi, spor yöneticisi kavram ve özelliklerini bilmek önem arz etmektedir.
Yönetim Kavramı: Yönetim kimi zaman örgüt (teşkilat), kimi zaman yönetsel etkinlikler (idari faaliyetler), kimi zaman da yönetme (sevk ve idare) anlamında kullanılmaktadır. Yönetim kavramı, İngilizce kökenli management kelimesinin eski dilde “sevk ve idare” sözcüklerinin karşılığı olarak alınmıştır. Endüstrileşme süreci gelişip işletmelerin hacmi büyüdükçe, bu işletmeleri en ekonomik şekilde sevk ve idare edecek insanlara duyulan gereksinim artmış ve bu gereksinme modern anlamda bir “yönetim biliminin” doğmasına yol açmıştır.
Yerli ve yabancı literatürde yönetim kavramı ile ilgili birçok tanıma rastlamak mümkündür. Sosyal bilimler alanındaki önemli kavramlardan biri olan yönetim, genel olarak “belli bir amaca ulaşmak isteyen birden fazla insanın gerçekleştirdiği iş birliğine dayanan faaliyetler” biçimidir. Tanınmış yönetim bilimci Richard L. Daft’ın verdiği tanıma göre “yönetim”; planlama, organize etme, yönetme ve kontrol etme fonksiyonları yoluyla organizasyonel kaynakları etkin ve verimli bir şekilde kullanarak organizasyonel amaçlara ulaşmadır.
Yönetim süreci: Yönetim, işletmeyi oluşturan unsurların uyumlu çalışmasını sağlayan bir süreçtir. Yönetim süreci literatürde ana hatları ile planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve kontrol olarak beş aşamada ele alınmakla birlikte, farklı araştırmacılar tarafından farklı şekillerde de sınıflandırılmaktadır.
Spor Kavramı: Spor, insanın sağlıklı yaşamak, eğlenmek ve serbest zamanını etkili bir şekilde değerlendirmek amacıyla yaptığı aktivitelerdir. Spor sözcüğü, İngilizcenin yardımıyla dünyaya tanıtılmasına rağmen asıl kökeni Latince olan “desportare” ve “desport” sözcüklerinden türeyerek eğlenmek, hoşça vakit geçirmek, oyalanmak anlamında kullanılmıştır. Türklerde ise bu sözcüğe “idman” anlamı verilmiştir.
Spor Yönetimi Tanım ve Özellikleri: Günümüzde spor endüstrisi, kar amacı güden işletmelerden kar amacı gütmeyen kamu işletmelerine, girişimcilikten, devlet programlarına kadar geniş çeşitlilikte olup çok sayıda yönetim fırsatı sunmaktadır. Yönetim faaliyetlerine baktığımızda, pazarlama ve finansal yönetimi gibi belirli bir işletme yönetim dalını kapsadığı gibi bir tesis veya spor organizasyonunun günlük işleyişini kapsayan mikro düzeyde yönetim faaliyetlerini de içerir. Spor yönetimi, toplum genelinde kurumlaşmış yöneten-yönetilen ayırımını spor özelinde yönetici-sporcu ayrımı olarak hiyerarşik bir otoriter düzenlemeyle sürdüren sporu belirlenmiş hedeflere taşıyan faaliyetler şeklinde tanımlanabilir.
Spor Yöneticisi: Genel olarak işletme yöneticileri olarak da adlandırabileceğimiz spor yöneticileri , spora ait alanlarda (sporcular, spor takımları, organizasyon, endüstri vb.) iş konularını hem amatör hem de profesyonel düzeyde ele almaktan sorumlu kişilerdir. Bu iş konuları arasında spor ürün ve hizmetlerinin yönetimi, medya ile ilişkileri yönetmek ve organizasyonel etkinlikler düzenlemek, sporun ticari yönünden sorumlu olmak gibi konular yer almaktadır.
Spor Yöneticisinin Görev ve Özellikleri: Spor kendi içinde farklılıklar taşısa da, ortak bir disipline sahiptir. Yönetimin temel amaçlarından olan verimliliğin arttırılması sporun da temel amacıdır. Spor da istenilen seviyede gelişmenin sağlanabilmesi ancak spor yöneticiliği alanında eğitilmiş insanlarla mümkündür. Spor yöneticileri yaptıkları işler ve bulundukları pozisyonları bakımından ikiye ayrılır:
Resmi (profesyonel) spor yöneticileri; belirli bir ücret karşılığında spor hizmet ve faaliyetlerinin sevk ve idaresinde fiilen görev alan bireylerdir.
Gönüllü (fahri) spor yöneticileri; kendi mesleklerinin yanında spor hizmet ve faaliyetlerinin sevk ve idaresinde ücret almadan gönüllü olarak çalışan bireylerdir.
Spor Yönetiminde Üç Sektörlü Model: Spor yönetiminde yer alan birçok farklı organizasyon olup bu organizasyonların nasıl ortaklıklar kurabileceğini, birbirlerinin faaliyetlerini nasıl etkileyebileceğini ve iş yürütebileceğini anlamak için, spor yönetiminde üç ayrı sektörden oluşan model bilinmesi önem arz etmektedir. Bunlar; kamu sektörü, profesyonel spor ve kar amacı gütmeyen sektördür.
Spor Yönetiminin Ayırt Edici Özellikleri: Stratejik yönetim, örgütsel yapı, insan kaynakları yönetimi, liderlik, organizasyon kültürü ve performans yönetimi spor yönetiminin ayırt edici özellikleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu farklılıkların ana nedeni ise sporun kendisine özgü yapısından kaynaklanmaktadır.