Eski Türklerde Spor ve İşlevleri

Bozkır kültürüne sahip Türkler, savaşçı yapılarını, toplumsal bütünlüklerini korumak ve geliştimek maksadıyla binicilik, okçuluk, gökbörü, çevgan, avcılık, mızrak oyunları, at yarışları ve atlı hedef okçuluğu (kabak oyunu) gibi sporlarla fiziksel güç ve kabiliyetlerini geliştirmiş, sağladıkları asker î, ekonomik ve siyasal güçle büyük devlet ve imparatorluklar kurmuşlardır.

İslam Öncesi Türklerde Spor ve İşlevleri

Bozkır yaşam kültürü, sürekli hareketli ve canlı bir hayata tarzını zorunlu kılmaktadır. Bu yüzden at Türkler için çok önemlidir. İslam öncesi Türk topluluklarında spor anlayışı ve vücut kültürü bozkır yaşam koşullarının doğal bir sonucudur.

Hunlarda Spor ve İşlevleri: Hunlar göçebe ve yarı göçebe hayat tarzı ile Bozkır kültür özelliği göstermektedir. Tarihte bilinen ilk örgütlü Türk devletidir. Canlı, dinamik ve hareketli yapılarıyla çevrelerinde bulunan diğer topluluk ve devletlere karşı her zaman üstünlük sağlamışlardır. Hunların tercih ettiği sporlar binicilik, okçuluk, at yarışları, güreş ve kayakçılık olarak sıralanabilir. Bugün hala modern ordularda kullanılan onluk sistem ilk Hunlar tarafından kullanılmıştır. Islıklı işaret oklarının mucidi de Hunlardır.

Göktürlerde Spor ve İşlevleri: Orta Asya’da kurulan ikinci büyük Türk devleti Göktürk Devletidir. Göktürkler de Hunlarda olduğu gibi atlı göçebe ve paramiliter hayat tarzını benimsemiştir. Göktürlerde okçuluk ve binicilik çok gelişmiştir. Kullandıkları üç dilimli oklar Göktürklere aittir. Gökbörü ve atlı hokey oyununu savaşçı özelliklerini geliştirmek için kullanmaktadırlar. Avcılık, kayak, kement ve Tu -Lu oyunu diğer etkinliklerdir.

Uygurlarda Spor ve İşlevleri: Uygur Devleti Bilge Kül Kağan tarafından Ötüken’de kurulmuştur. Önceki Türk devletlerinin özelliklerini göstermektedir. Binici, avcı ve okçu bir topluluktur. Özellikle yüzme ve tekniklerinde çok ileriydiler. Zamanla Maniheizm ve Budizm'in etkisine girerek savaşçı becerilere yönelik özelliklerini kaybetmişlerdir.

İslam Sonrası Türklerde Spor ve İşlevleri

Türklerin müslüman olması hayata bakışlarını değiştirirken siyasi, hukuki, dinî, iktisadi, sanatsal ve sosyal açıdan önceki dönemlere göre farklılaşmıştır. Türk sporları ise ilkesel ve törensel bazı dönüşümler yaşamıştır.

Karahanlılarda Spor ve İşlevleri: İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar, İslam dinini seçtikten sonrada Türk sporlarını devam ettirmişlerdir. Karahanlılar döneminde avcılık, okçuluk, binicilik, at yarışları, çöğen, güreş, satranç ve tepük dikkat çeken sporlardır.

Memlûklerde Spor ve İşlevleri: Memlûkler, Mısır da Eyyûbi ordusundaki Türk asıllı köleler tarafından kurulmuştur. Okçuluk, binicilik, mızrak oyunu, çevgan ve kabak oyunu Memlûklerin önde gelen sporlarıdır. Bu sporların yapılabilmesi için özel meydanlar düzenlenmiştir.

Selçuklularda Spor ve İşlevleri: Selçuklular iki ayrı coğrafyada iki büyük devlet kurmuştur. Fars dili ve kültürü etkisinde kalmış olan Selçuklular, başlangıçta orduyu Türkmenlerden oluşturmuş ancak daha sonra farklı grupları orduda değerlendirmiştir. Yetiştirdikleri Türkistan kökenli atlar Selçukluların en önemli ticari malı olmuştur. Avcılık, binicilik, okçuluk, kabak oyunu, çevgan, kılıç ve mızrak oyunları Selçukluların sporlarıdır. Güreş ve ağırlık kaldırma Selçuklularda kapalı alan sporları olarak kullanılmıştır .