Spor Biyomekaniğinin Temelleri

İnsanın yaşamı içerindeki ve spor aktivitelerindeki hareket paternleri; koşma, yürüme, atlama vb. etkinlikler biyomekanik dsiplini ile açıklanır. Bununla birlikte insan hareketini ortaya çıkaran mekanik kurallar ile biyolojik yapıların organizmaya etkisini ifade eden bulgular konu alanını oluşturmaktadır. Biyomekanik yalnızca insan hareketi ile ilgilenen bir alan olmamakla birlikte doğa içerisindeki tüm canlıları inceleyen bilim dalı statüsündedir (İnal 2013).

İnsanın yaşamı boyunca hareket ve değişkenleri temel unsur olarak kabul görmektedir. Şöyle ki hareketini gerçekleştirmeyen organizma işlevsiz bir hal alacaktır. Günümüz teknolojik gelişmeler ile birlikte insanlar hareketsiz bir yaşam türüne doğru evrilmektedir. Bu bakımdan spor ve egzersiz faaliyetleri sağlıklı yaşam sürdürebilmek için oldukça önemli aktiviteler olmaktadır. Sağlığın korunması ve kazanılması açısından günlük yaşam içerisinde egzerisz ve spor faaliyetlerine yer vermenin önemli olduğu araştırmacılar tarafından ifade edilmektedir (Yılmaz, 2012). Spor branşları açısından fiziksel (konsiyonel) özelliklerin yanı sıra motor bileşenler ve teknik-taktik çalışmalar performans durumunu ve derecesini belirlemektedir. Bu açıdan teknik performansı etkileyen önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır (Çetin, 1997). Tekniğin bu kadar önemli olduğu tüm spor branşlarında biyomekanik bilimine duyulan ihtiyaçta artmaktadır. Sonuç olarak spor eğitimcilerinin sporculara uygun teknik özelliklerini antrenmanla sağlarken biyomekanik ve alt alanlarını da iyi bilmeleri gerekmektedir (Bulgan, 2005).

Biyomekanik, tüm canlıların hareket paternlerini çeşitli mekanik kurallar çerçevesinde açıklayan ve değerlendiren bilim dalı olarak da açıklanabilmektedir. Ayrıca biyomekanik, fiziksel hareketin sayısal verilere dönüştürülüp nicel olarak sunulduğu bilim olarak da tanımlanabilmektedir (Dönmez vd. 2014). İnsan organizmasındaki koşma, yürüme ve atlama gibi hareketler ortaya çıkma prensipleri biyomekanik alanı ile açıklanabilmektedir. Sonuç olarak biyomekanik, hareket ile ortaya çıkan hücre, doku gibi biyolojik ve fizyolojik yapıların insan üzerindeki etkilerini ve hareketin sonuçlarını inceleyen bilim dalıdır.

Bireyde yaşamı boyunca çeşitli dönemlerde ortaya çıkan koşma, atlama ve yürüme gibi tüm psikomotor davranışlar biyomekanik bilimi ile açıklanmaktadır. Bununla birlikte hareketin oluşumunda mekanik prensipler çerçevesinde biyolojik yapı ve organizma etkisi sonuçları incelenmektedir. Bu bağlamda biyomekanik yalnızca insan hareketleri ile ilgili olguları incelemeyip doğadaki tüm canlıların ve nesnelerin doğrusal ve açısal hareketlerini inceleyip değerlendirmektedir (Bkz.Şekil 1.1) (İnal 2013).

Spor biyomekaniği, dinlenik ya da hareket sırasında organizma üzerindeki kuvvetlerin yapısını, etkilerini ve sonuçlarını inceleyen bilim dalı olarak açıklanmaktadır. Genel anlamda organizmanın kas-iskelet sisteminde ya da etkilendiği diğer yapı içerisinde (rakip, top, raket vb.) açığa çıkan kuvvetleri ve birbirleriyle etkileşimini inceleyen bilim dalıdır (İnal, 2013).

Spor hareketlerini anlama ve açıklama amacı ile yapılan biyomekanik analizlere spor biyomekaniği denilmektedir. Spor biyomekaniği ayrıca hareket anında insan vücudu üzerine etkili olan kuvvetleri ve bu kuvvetlerin diğer objelere ya da kişilere olan sonuçlarını incelemektedir. Spor biyomekaniği motor beceri esnasında vücut kısımlarının hareketlerini ve birbirleriyle ilişkilerini araştıran bilim dalıdır.

Biyomekanik spor branşları özelinde branşa özgü hareket bileşenlerinin yapısını, sürecini ve değerlendirilmesini kapsamaktadır. Geleneksel yaklaşım tarzındaki eğitim metodları sporculara çeşitli beceri ve teknik özelliklerini öğretmemizi önermekte olup biyomekanik ise bu soruların yanıtlanmasını sağlamaktadır. Biyomekanik bilim dalı vasıtasıyla eğitim öğretim aşamalarının daha verimli yürütülmesi sağlanabilmektedir. Biyomekanik çalışmalarını sportif çalışmalar içerisinde kullanarak sporcuların performans düzeylerinin arttırılması sağlanabileceği gibi, sporculara kısa zamanda yüksek düzeyde beceri öğretimi sağlanabilmektedir.