İletişim Türleri ve Sözlü İletişim

İnsan hayatının merkezinde bir yere konumlanmış olan iletişim türleri farklı perspektiflerden birbirinden ayrılmaktadır. Bu bölümde iletişim türleri ve bu türlerden biri olan sözlü iletişim hakkında detaylı bilgi verilmeye çalışılmıştır.

İletişim Türleri

Sosyal hayatın bir gereği olarak bireyin fikir, düşünce, öneri ve duygularını çeşitli yöntemler kullanarak etrafında bulunan taraflara iletmesi, iletişimin, sosyal yaşama dair oluşum ve sosyalliğin düzenlenmesinde önemli bir işlevinin olduğunu göstermektedir.

Özetle, toplumsal yaşamın düzenlenmesinde ve oluşmasında önemli bir işlev gören yapısı ile toplumsallaşma açısından bu denli önemli olan, toplumsal yaşamın her alanında ve her aşamasında görmek mümkün olan iletişimi türlere ayırırken farklı ölçütler kullanılmaktadır. İletişim kavramı genel olarak farklı perspektife göre bir birinden ayrılmaktadır. Bu hususta ilk ayrım beş farklı başlıkta incelenen toplumsal ilişkiler sistemi olarak tespit edilen ayrımdır. Bu iletişim şekillerini,

1. Kişinin Kendisi ile İletişimi (İçsel İletişim),

2. Kişiler Arası İletişim,

3. Grup İletişimi,

4. Örgütsel İletişim,

5. Kitle İletişimi şeklinde sıralamak mümkündür.

Ayrıca başka bir ayrım ise niteliksel olarak yapılan ayrımdır. İletişim türlerini nitelikleri bakımından ise "yüz yüze iletişim" ve "yüz yüze olmayan iletişim" biçiminde sınıflandırmak mümkündür. Bu çalışmada anlatılmaya çalışılan niteliksel iletişim türleri ise kendi içerisinde 4 başlıkta incelenmektedir. Güngör tarafından yapılan ayrıma göre simge biçimi açısından, yani niteliksel iletişim türleri;

1.Yazılı iletişim,

2.Görsel iletişim,

3.Sözsüz iletişim,

4.Sözlü iletişim şeklinde kategorilerden oluşmaktadır

Yazılı İletişim

Günümüzden neredeyse binlerce yıl önce Sümerlilerin yazıyı bulmasıyla başlayan “yazılı iletişim” süreci insanlık tarihi boyunca yazının yeni bir iletişim aracı olarak kullanılmasını sağlamıştır. İlk bulunduğu dönemlerde yazıyla anlatılmak istenen her şey çiviye benzer sembollerle ifade edildiğinden “çivi yazısı” diye tarihe geçen bu iletişim aracı da zaman içerisinde yenilenerek, gelişerek bugünkü modern formuna ulaşmıştır.

Görsel İletişim

Paylaşılmak istenen duygu, düşünce, fikir, içerik ve bilgilerin görüntülü bir şekilde insanlar arasında alışverişine olanak sağlayan iletişim türüne görsel iletişim denir. Televizyon, bilgisayar ve sinema grafiklerinin bilgisayar programları aracılığı ile düzenlenip hazırlanması süreçlerinin öğretildiği görsel tasarım üzerine akademik düzeyde yaşanan gelişmeler de bu iletişim türünün önemini ortaya koymaktadır.

Sözsüz İletişim

Genel olarak kullanımda sözsüz iletişim şeklinde ifade edilen , sözel olmayan iletişim, beden dili veya vücut dili şeklinde kavramsal karşılıklara da sahip olan sözel içerikli iletişim araçlarının kullanılmadığı ve bireylerin kendilerini ifade etmek veya ifadelerini desteklemek amacıyla başvurdukları jest, mimik ve diğer tüm beden hareketlerinin toplamını ifade etmektedir.

Sözlü İletişim

Sözlü iletişim, yalnızca bireyler arası kurulan iletişim süreçlerinde değil, doğumdan öğrenciliğe hatta iş yaşamına kadar toplumsal yaşamın her döneminde herkesin kullanmak zorunda olduğu bir iletişim türüdür. Bir bireyin etkili iletişim sürecindeki rolünün belirleyicisi olan sözlü iletişim yeteneği; konuşma, dinleme, soru sorma ve geri bildirim konularını kapsamaktadır.

Sözlü İletişimin Diğer İletişim Türleri Açısından Önemi

Toplumun birer parçası olan her bir birey, içinde bulunduğu kültürel, toplumsal ve kendi doğuştan gelen karakteristik özelliklerinden birer parçayı, ilişkide bulunduğu uzak ya da yakın çevresiyle olan etkileşimine taşımaktadır. Kişi temel yetenek ve özellikleriyle var olmaktadır ve bu var oluş özelliklerinin tamamıyla da iletişim sürecini yönetmektedir.

Sözlü İletişim Türleri

Konferans; hazırlıklı konuşma türlerinden biri olarak bilim, sanat, tarım, çevre, kültür, yaşam, edebiyat, teknik ve ekonomik tüm alanlarla ilgili dinleyicileri bilgilendirmek amacıyla yapılan sözlü iletişim türlerinden biridir.

Belirlenen konunun olumlu ve olumsuz yönlerinin tez ve ant tezler aracılığı ile tartışıldığı hazırlıklı konuşma türlerinden biri olan tartışma veya münazara bireysel değil grupları içermektedir. Literatürde konuşma oyunu olarak da geçen münazara iki farklı düşünceyi savunan grubun, kendi düşüncelerini ispata dayalı hazırladıkları metinleri bir biriyle yarıştırmaktadır.

Genellikle akademik ortamlar için düzenlenen bu konuşma türü düşünsel bir metin üzerinden bireysel sunum şeklinde yapılmaktadır. Bir başkan moderatörlüğünde sıralı bir biçimde yapılan bilgi şöleni formatında ilerleyen sempozyum/panel türü konuşmada konuyu açıklamak, derinlemesine bilgileri özetleyerek vermek esastır. Birkaç gün şeklinde dizayn edilen bu konuşma türü önceden belirlenmiş bir tarihte planlı şekilde gerçekleştirilmektedir.

Bir başkan yönetiminde çoğunluk grupları ilgilendiren sanat, sağlık, bilim, edebiyat ve siyaset gibi birçok konu üzerinde uzman kişilerin bir araya geldiği konuşma türüdür.

Bir kişinin topluluk önünde sadece bilgi vermek değil aynı zamanda enerji ve coşku yaratmak amacı ile planlanan konuşma türüdür. Türk Dil Kurumu sözlüğünde; bir topluluğa düşünceler, duygular aşılamak amacıyla söylenen, uzunca, coşkulu ve güzel söz, nutuk, hitabe şeklinde tanımlanan bu konuşma türü çoğunlukla siyaset alanında kullanılmaktadır.

Üzerinde çalışılan konuya dair araştırma yapmak, bilgi ve veri toplamak amacıyla uzman kişiler ile yapılan konuşma türüne görüşme denir.

Genel olarak çalışma yaşamında kullanılan bu konuşma türü, yöneticilerin de katıldığı ulusal ya da uluslararası toplantıları içermektedir. Kurultay ve genel kurullar bir kuruluşun sorunlarının görüşüldüğü veya üyeler/ortaklara bilgilendirmenin yapıldığı kapalı mekânlarda olabileceği gibi genel kitlelere açık bilgi verici şekilde de olabilmektedir.

Kitle iletişim araçları olan televizyon, radyo, gazete, dergi gibi ortamlara kısmen haber niteliği taşıyacak şekilde oluşturulacak metinler için önceden yapılan görüşmelerdir. Bir kişi, kurum, olay, durum veya eser hakkında konunun ilgili tarafı ile önceden randevu alınarak yapıla bu hazırlıklı konuşma türü de bir soru formuna bağlıdır.