Türkiye’de ve Dünya’da Sosyal Hizmet Kuruluşlarının Yapısal Görünümü

Sosyal Hizmetlerde Temel Örgüt Yapıları

Tüm örgütlerde olduğu gibi sosyal hizmetler örgütlerinde de amaca en uygun yapısal düzenlemelerin yapılması gerekir.

Batı’da 1970’lerde sosyal hizmetlere ilişkin örgütler hükümetlerin yönetim yapısının dar şekilde planlanmış bir parçası olarak doğmuşlardır.

1980’lere gelindiğinde ise Batı'daki sosyal hizmetler daha geniş bir hizmetler bütününü tanımlamak üzere kullanılmaya başlamıştır

Sosyal hizmetlerin geniş tanımına devlet kuruluşları yanında kar amacı gütmeyen gönüllü hizmetleri ile kar amacı güden işletmeler de dahil olamaya başlamıştır.

Basit yapı, görece küçük ölçekli ve yüksek düzeyde merkezîleşmiş bir süpervizyon ve kontrol yapısının ortaya konduğu kuruluşları tarif eder.

Bölümlenmiş yapı, çok büyük kuruluşların birden fazla coğrafi bölgede hizmet verdikleri ya da farklı bölgelerde farklı hizmet üretimi yaptıkları durumlarda ortaya koyar.

Makine bürokrasisi, bünyesinde görev alan her bir kişinin standartlaştırılmış birkaç işten sorumlu olduğu ve diğer üretim süreçleri ile ilgili bir bağlantısı ya da bilgisinin olmadığı örgüt yapısıdır.

Profesyonel bürokrasi, bir örgütte çalışma süreçleri yerine bu süreçlerin yerine getirilmesinde kullanılan becerilerin standartlaştırılmış olduğu örgüt yapısıdır.

Adhokrasi , genellikle bürokrasinin tersini ifade etmek için ortaya atılmış bir kuruluş yapısıdır.

Avrupa’daki sosyal hizmetlere dair kuruluşların yapısal türleri;

Enformel sektör, ücretsiz şekilde verilen sosyal bakımı kapsar.

Gönüllü ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar, gerçekleştirdiği faaliyetlerin sonucunda kar elde etmeyen örgütlerdir

Devlete ait kuruluşlar, ulusal, bölgesel ve yerel kapsamda sunulmakta olan sosyal hizmetlerin içinde bulunduğu gruptur.

Kar amacı güden kuruluşlar , karlarını arttırmaya yönelik bütçe politikaları olan kuruluşlardır.

Avrupa’daki Sosyal Hizmet Modelleri

İskandinav modeli, evrensellik prensibine dayanan ve bütçenin genel vergilerden alındığı modeldir.

Aile merkezli bakım modeli, aile üyelerinin bakım verme konusundaki sorumluluklarına güçlü bir atıf yapan modeldir.

Şartlı bütçe modeli, devletin sosyal hizmetleri doğrudan vermek yerine satın aldığı modeldir.

Yetki devri modeli, devletin çok güçlü ve yaygın erişim ağına sahip sivil toplum kuruluşlarının sosyal hizmetlere ilişkin faaliyetlerini finanse ettiği model.

Amerika Birleşik Devletlerinde Sosyal Hizmetler ve Kuruluşların Yapısına Yansıyışı

Amerika’da sosyal hizmetler geniş kapsamlı ve ulusal olarak kurulmak yerine belirli sorunların çözümüne yönelik olarak oluşturulmuştur.

Bunun yanında, sosyal hizmetler ağı merkezsiz bir nitelik göstermekte olup yerel ölçekteki uygulamalar son derece yaygındır.

Amerika’daki sosyal hizmetler ağı pek çok kuruluş yapısını aynı anda içinde barındıran bir niteliktedir.

Çin’de Sosyal Hizmetler ve Kuruluşların Yapısına Yansıyışı

Çin'de Sosyal hizmetlere ilişkin en önemli kurum Dibao sistemi olarak adlandırılmaktadır.

Dibao sisteminde fonlama devlet tarafından ve genel vergiler üzerinden fonlanır fakat yardım yapılacak olan müracaatçıların tespiti yerel otoritelere bırakılmıştır.

Dibao sistemi devletin doğrudan finanse ettiği bir sistem olarak, makine bürokrasisinin yoğun olarak kullanılmasını gerektirecek bir kapsamdadır.

Türkiye’deki Sosyal Hizmet Örgütlerinin Yapısal Özellikleri

Sosyal hizemetlerin modern anlamda Türkiye’de tartışılmaya başlanması 1960’lı yıllarda görülmüştür.

1980 sonrasında hizmetlerin sunumunda devlet merkezli bir kurumsallaşmaya gidilmiştir.

Küreselleşmenin etkilerinin arttığı süreç çerisinde devletin küçülmesi ile birlikte sosyal hizmetlerin sağlanmasında hem sivil toplum kurulularının hem de kar amacı güden kuruluşların rolleri artmıştır.