Çocuk Mevzuatı
Çocukluk, bakım ve korunma gerektiren ve geleceğin yetişkinlerini hazırlayan bir dönem olarak özel bir çağı ifade eder. Gelecek yaşamın temelleri bu dönemde atılır.
Çocukluğun bu önemine rağmen, çocuklar için her şey hak ettikleri gibi olumlu bir seyir izlemeyebilir. Çocukların gelişimlerine zarar veren, eğitim haklarını engelleyen, en genelde mutluluklarına ket vuran sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
Çocuklar, ihmal -istismar, terkedilme, zorla çalıştırılma, suça yönlendirme gibi sorunlarla karşılaşabilmektedir.
Çocukların yaşadıkları bu sorunlara karşı, sosyal refah devleti gereğini yapmaya çalışmakta ve kurumsal hizmetlerini devreye sokmaktadır.
Ayrıca bu kurumsal düzenlemelerin nasıl işletileceği ve çocukların yüksek yararının korunması amacıyla kanunlar ve yönetmelikler oluşturulmaktadır.
Çocukların yaşadıkları sorunları çözmek için kurumsal ve yasal düzenlemeler geliştirilmiştir. Çocuk sorunlarıyla ilgili oluşturulan yasal düzenlemelerin oluşturduğu yasal mevzuat demetine, çocuk mevzuatı denilmektedir.
Türkiye’de çocuk mevzuatı yönünden yetersiz bir konumda değildir. Eksiklikler tabi ki olabilir ancak çocuğun yaşadığı her soruna karşılık bir yasal düzenleme bulunmaktadır.
Türkiye’de yaklaşık 25 milyon çocuk bulunmaktadır. Türkiye çocuklarla ilgili yasal düzenlemelerini oldukça kapsamlı bir şekilde oluşturmuştur ve uluslararası sözleşmeleri onaylamıştır. Türkiye’de çocuk mevzuatı, bu bölümde tek tek aktarılamayacak kadar kapsamlıdır. Tabi ki bunlara yenilerini eklemek ve eksiklikleri gidermek gerekir.
Bu nedenle bölümde çocuk mevzuatında yer alan temel düzenlemeler sunulmuş olup bu bölümde çocuk mevzuatı aşağıdaki başlıklar çerçevesinde incelenmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, çocuk hakları, çocuk ceza adalet sistemi ve çocuk koruma sistemi temelinde ele alınmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında; ailenin korunması başlığı altında madde 41, eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi başlığı altında madde 42 ve çalışma şartları ve dinlenme hakkı başlığı altında madde 50 de çocukla ilgili yasal düzenlemelere yer verilmiştir.
Çocuk hakları başlığı altında Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi, Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi İle İlgili İhtiyari Protokol ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye Ek Çocukların Silahlı Çatışmalara Katılmaları İle İlgili İhtiyari Protokol ele alınmıştır.
Çocuk ceza adalet sistemi başlığı altında ise Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Küçüklerin Korunması İçin Birleşmiş Milletler (Havana) Kuralları, Çocuk Mahkemelerinin Yönetimi Hakkında Birleşmiş Milletler Asgari Standart (Beijing) Kuralları, Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Kanunu, Çocuk Koruma Kanunu mevzuat hükümlerine yer verilmiştir.
Çocuk koruma sistemi başlığı altında ise Sosyal Hizmetler Kanunu, Çocuk Yuvaları Yönetmeliği, Çocuk Evleri Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Koruyucu Aile Yönetmeliği, Çocuk Destek Merkezleri Yönetmeliği, 138 Sayılı Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Sözleşmesi, 182 Sayılı Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Sözleşmesi, İş Kanununda çocukla ilgili mevzuat hükümlerine yer verilmiştir.
Bu bölümde varolan çocuk mevzuatı, yukarıdaki başlıklar çerçevesinde aktarılmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte her yasal düzenlemeyi tek bir bölümde detaylı aktarmak mümkün olamamıştır. Aktarılan yasal düzenlemelerin de her maddesi bölüme yansıtılamamış ve sadece önemli görülen hükümler sunulmuştur.
Burada önemli olan öğrencilerin ülkemizdeki çocuk mevzuatı ile ilgili daha fazla araştırma yapması ve okumasıdır.