Bilim Ve Bilimlerin Sınıflandırılması

Bilim deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak evrende olup bitenler hakkında yasalar çıkarma ve teori oluşturma etkinliğidir. Genel geçerliliği olan ve kesinlik gösteren yöntemli ve birikimsel bilgiler bütünüdür. Bilimsel faaliyetler belli bir konuyu bilme isteğinden başlar ve belli bir amaca yönelerek bilimsel faaliyette bulunmak için araştırma yapılır. Araştırmaların ve bilimsel faaliyetlerin temel amacı, insanoğlunun varoluşundan beri hiç bitmeyen bilme merakından kaynaklanır. Nitekim Aristo, insanı bilmek zorunda olan bir varlık olarak tanımlamıştır. Bilme merakı gözlem, deney ve araştırmaya, bütün bu yöntemler de insanı bilim üretmeye götürmektedir. Bilimin amacı olguları, yani doğa olaylarını anlamak, açıklamak, sınıflandırmak ve kontrol etmektir. Bilim sadece fiziksel olguları değil, sosyolojik, psikolojik, ekonomik, kültürel vb. bilgi alanlarının hepsini kapsar. Kısaca insanın algı alanına giren her şey bilimin konusu içindedir. Bilim bunları açıklamakla, bunlar arasında ilişkiler kurmakla ilgilenir. Bilimlerden beklenen, daima daha fazla olgusal bilgi üretme bunları insanlığın yararına sunmaktır.

Bilimin asıl uğraş alanı, doğa ve sosyal olaylardır. Burada öncelik doğa olaylarına aittir. Doğa olayları ile kastedilen sadece fiziksel olgular değil, sosyolojik, psikolojik, ekonomik, kültürel vb. bilgi alanlarının tümüdür. Özetle, insanla onun çevresi arasındaki her tür ilgi ve ilişki, her tür olay ve olgu bilimin konusu kapsamındadır. Kısaca bilimin konusu kişinin algı dünyasına giren her şeydir. İnsanoğlu, bütün bu olguları bilmek ve kendi yararına yönlendirmek, en azından kontrol altına almak her zaman bilimden yararlanma yoluna gitmiştir.

Bilimleri belli özellikleri, işlediği konular bakımından sınıflandırmak gerekir. Sınıflandırma; bilimin konuları, amaçları, yararları, netlik veya karmaşıklıkları, edinme yolları vb. dikkate alınarak yapılır. Bilimler arasında ne gibi bir sıra ve düzen bulunduğu hususu, her zaman önemli bir konu olmuştur. Bilimler gelişerek birbirlerinden ayrılmaya başladıktan sonra bilim adamları bunları sınıflara ayırma ihtiyacını duymuşlardır. Bilim dalları artıp karmaşıklaştıkça ve alt dallara bölünmeler çoğaldıkça, bilimleri sınıflandırmak o ölçüde zorlaşmaktadır.

Bilimsel faaliyetler olgusal gerçekler, reel durumlar, doğrulanabilir, yanlışlanabilir en azından yoklanabilir özellikler gösterir. Belli özelliklere sahip bilim aynı zamanda belli yöntemler kullanmak durumundadır. Bilimsel faaliyetlerde belli yöntemler kullanmak ve bilimin bir sistem çerçevesinde yürütülmesini sağlamak temel kuraldır. Bu kurallardan biri de bilimsel faaliyetlerin; çeşitlilik, süreklilik, yenilik ve ayıklanma tarzında sürdürülmesidir. Bilim aynı zamanda olgusal olmak, mantıksal olmak, tutarlı olmak, genelleyici olmak, nesnel (objektif) olmak, eleştirici olmak gibi bazı özelliklere sahiptir.

Bilimsel bilgiler belli kural ve yönteme göre elde edilir. Bilimsel süreç sonunda yeni teoriler üretilir. Yeni teorilerle yeni gözlem ve deneylerle bilimsel süreç devam ettirilir. Bilim binlerce yıldır süren bilimsel bilgi üretme sürecinde, kendi kurallarını, normlarını ve yasalarını ve standartlarını oluşturur. Bilim üretme süreci sonucunda üretilen bilimin şu özelliklerinden söz edebiliriz:

Çeşitlilik: Bilim belli bir sınıfın, grubun veya toplumun tekelinde değil, insanlığın ortak birikimidir.

Süreklilik: Bilimsel bilgi üretme süreci insanlığın var oluşundan beri devam etmiştir. Bunun sonucunda bugün insanlığın sahip olduğu mevcut bilgiler elde edilmiştir. Bilimsel etkinlikler kesintisiz bir biçimde devam etmektedir.

Yenilik: Bilimin yenilik niteliği, bilimsel faaliyetlerin bugün de devam ediyor olması demektir. Bilimin hiçbir alanında henüz son söz söylenmemiştir.

Doğrulama ve ayıklama: Bilimsel bilginin özelliği yoklanabilir (test edilebilir) olmasıdır.