Sanayi Devrimi ve Viyana Kongresi Sonrası Avrupa'da Yaşanan Siyasal ve Ekonomik Gelişmeler

XVIII. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de başlayan Sanayi Devrimi akabinde XIX. yüzyılda başta Avrupa olmak üzere tüm dünyaya yayılmıştır. Sanayi Devrimi sadece siyasal, sosyoekonomik ve teknolojiyi değil insanlığın bulunduğu her alanı radikal bir şekilde derinden etkilemiştir. Tüm dünyada bu etkiyi gösteren gelişmeler açısından Sanayi Devrimi insanlık tarihi için en önemli olayların başında gelmektedir.

XVIII. yüzyılın sonlarında Fransa’da gerçekleşen Fransız Devrimi ile Avrupa’daki güç dengesi bozulmuştur. Ayrıca Fransız Devrimi ile liberal fikirler koalisyon savaşlarıyla tüm Avrupa’ya yayılırken, mutlak monarşileri tehdit eden bir yapı ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunların yanında Napolyon’un İspanya işgaliyle milliyetçilik olgusu Avrupa’ya ve sonrasında tüm dünyaya yayılmıştır. Avrupa sistemini sarsan bu olaylar geçici olsa da 1815 yılında Viyana Kongresi'yle kesintiye uğramıştır. Viyana Kongresi kaybolan “Avrupa Uyumu”nu tekrar sağlamaya çalışmış ve Avrupa’da yaşanan siyasal ve ekonomik gelişmeleri doğrudan etkilemiştir..

Sanayi Devrimi ve Viyana Kongresi’nin Avrupa’da yaşanan siyasal ve ekonomik gelişmeleri doğrudan etkilemesiyle birlikte Avrupa’da 1830 ve 1848 devrimlerini tetiklediği görülmektedir. Bu gelişmeler ışığında Avrupa’da siyasal ve sosyal yapı radikal bir şekilde değişmiştir.

Sanayi Devrimi: Sanayi Devrimi 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de başlamıştır. Devrim 19. yüzyılda başta Avrupa olmak üzere tüm dünyaya yayılmıştır.

Sanayi Devrimi sadece siyasal, sosyoekonomik ve teknolojiyi değil insanlığın bulunduğu her alanı radikal bir şekilde derinden etkilemiştir. Tüm dünyada bu etkiyi gösteren gelişmeler açısından Sanayi Devrimi insanlık tarihi için en önemli olayların başında gelmektedir. Avrupa’da ortaya çıkmasına rağmen tüm dünyaya yayılması ve eski siyasal -sosyal yapıyı tasfiye etmesinden dolayı sanayileşmenin insanlık tarihi açısından “devrim” olarak nitelendirilmesinin sebebi olarak gösterilmektedir.

Önemli buluşların etkisiyle İngiltere’de seri üretimin ortaya çıkması “1. Sanayi Devrimi” olarak nitelendirilmiştir. 1. Sanayi Devrimi sırasında üretimin, el ve beden emeğinden, makine gücüne geçmesi temel ayırıcı özellikleridir.

İngiltere’de yaşanan gelişmelerin Fransa, Almanya, ABD, Rus Çarlığı ve Japonya gibi devletlere yayılmasına “İkinci Sanayi Devrimi” adı verilmiştir. İlk süreçteki gibi buluşların üretime uygulanmasında bireylerin değil devlet desteğinin ön plana çıkması, temel enerji ve üretim ham madde kaynaklarının çeşitlenmesi; kömür ve demirin yanı sıra çelik, elektrik, petrol ve kimyasal maddelerin de üretim sürecine dahil edilmesi ile 2. Sanayi Devrimi ortaya çıkmıştır.

Uluslararası sistemde gücün ölçütü, sömürgecilik ve emperyalizm olmuştur. Sanayileşen devletler arasında emperyal güç mücadelesi başlamış, uzun vadede söz konusu güç mücadelesine İtalya ve Almanya’nın dahil olması 1. Dünya Savaşı’na yol açmıştır. Sanayi Devrimi’nden sonra Avrupa gücünün zirvesine ulaşmış, 19. yüzyıl “Avrupa Çağı” olarak anılmaya başlamıştır.

Viyana Kongresi: Fransız Devrimi ile Avrupa’daki devletler arasındaki güç dengesi bozulmuş; krallar ve imparatorlar ile yönetilen Avrupalı halklar arasında, her halkın kendi devletini ve yönetimini kurması gerektiği fikri yayılmaya başlamıştır.

Viyana Kongresi’yle barışın sürdürülebilirliği (kalıcılığı) amaçlanmıştır.

Viyana Düzeni’nde, devletlerarasında büyük devlet -küçük devlet ayrımı yapılmış, XVIII. yüzyılın sonundan itibaren etki alanı Atlantik’e kadar yayılmış olan uluslararası sistem yeniden Avrupa merkezli olmaya başlamıştır.

Restorasyon Dönemi: Restorasyon, eski statükonun yeniden tesisi veya bir devrim ya da darbe sonucunda devrilmiş bir monarkın/kralın/ hanedanlığın yeniden iktidara gelişini ifade etmektedir. Avrupa tarihi açısından bakıldığında bu dönemde Aachen, Verona ve Troppau kongrelerinin yapıldığı göze çarpmaktadır.

1830 Devrimleri: Endüstrileşmenin ve liberalizmin öneminin artmasıyla Viyana Düzeni ile getirilmeye çalışılan “Eski Düzen” tam anlamıyla “restore” edilememiştir. Bu sebepten dolayı Avrupa’da liberal ayaklanmalar başlamıştır. Viyana Kongresi sonrası Avrupa’daki liberal ayaklanmalara müdahaleler konusunda Viyana Düzeni’nin 5 üyesi arasındaki çıkar farklılıklarının bulunması 1830 Devrimleri’nin temel sebepleri olarak öne çıkmaktadır. 1830 Devrimleri; Fransa, Belçika, Polonya, İngiltere, Alman Coğrafyası, İtalyan Coğrafyası ve Osmanlı Devleti gibi Avrupa’nın birçok noktasını etkilemiştir.

1848 Devrimleri: XIX. yüzyılın ilk yarısında yaşanan gelişmelerden sonra milliyetçilik ve sosyalizm akımları güçlenmiştir.

Avrupa halklarının sosyal ve siyasal hak talepleri artmıştır. 1845 ve 1846 yıllarında Avrupa’da görülen “patates hastalığı” ve düşük tahıl hasadı sebebiyle 1847’de Fransa ve Orta Avrupa’da ortaya çıkan ekonomik kriz sonrası işsizlik artmıştır.

İşçi sınıfının kötüleşen yaşam koşulları, yiyecek fiyatlarında yaşanan genel artış, Avrupa’da teknolojideki gelişmeler sayesinde sağlık sorunlarının azalması, göçlerin de etkisi ile nüfusun iki kat artması nüfusa yiyecek sağlamayı zorlaştırmıştır.

Birçok tarihçiye göre 1848 Devrimleri amaçlarını gerçekleştirememiş ve başarısız olmuştur.

Bu durum uluslararası sistemin güç ve çatışma odaklı değerlendirilmesini beraberinde getirmiş, milliyetçilik yükselmiştir. Yükselen milliyetçilik orta ve uzun vadede sömürgecilik ve emperyalizme dönüşmüş, Avrupa’da emperyal güç mücadelelerinin temelleri atılmıştır.