Çağımızın En Gözde Yönetim Şekli Olarak Demokrasi

Demokrasi Kavramı

Demokrasi, bir siyasal toplumda, temel meselelerle ilgili kararların kolektif olarak alındığı bir siyasal sistemdir. Bu sistem günümüzde çok rağbet görmektedir. Hatta günümüzde demokrasiyle uzaktan yakından alakası olmayan siyasal rejimler bile kendilerini bir şekilde demokratik olarak gösterme ihtiyacı duymaktadırlar.

“Demokrasi nedir?” sorusuna muhtemelen herkes kendi cevap verecektir. Yine muhtemelen bu cevaplar birbirinden epey farklı olacaktır. İnsanların demokrasiden ne anladıklarına dair bir liste yapılsa bu listenin hayli uzun olacağı aşikârdır.

Hakkındaki bu kadar farklı kanaat ve düşüncelere rağmen yine de demokrasinin genel bir tanımını yapmak mümkündür. Mesela Abraham Lincoln’e katılarak demokrasiyi “halkın halk tarafından halk için yönetimi” olarak tanımlayabiliriz. Ama bu tanımı kabul edersek, tanımda yer alan “halk”, “tarafından” ve “yönetim” gibi unsurları açıklığa kavuşturmamız gerekecektir. Keza Barry Holden’a katılarak, demokrasiyi “halkın tamamının, pozitif ya da negatif olarak genel siyasetle ilgili konularda temel belirleyici kararları aldığı ve almaya yetkili olduğu bir siyasal sistem” olarak tanımlayabiliriz. Bu kez de bu tanımda yer alan “halkın tamamı”, “pozitif ya da negatif olarak” ve “temel belirleyici kararlar” gibi unsurlardan neyi kastettiğimizi açıklamamız gerekecektir.

Demokrasi Türleri

Demokrasinin anlamları ve tanımları yanında, türleri de vardır ve bunları bilmek önemlidir. Mesela egemenliğin kullanılması açısından demokrasinin "doğrudan", “dolaylı” ve “yarı -doğrudan” olmak üzere üç türü vardır.

Doğrudan Demokrasi

Halkın; siyasal kararların alınmasına, temsilci ya da aracı olmadan direkt olarak kendisinin katılabilmesidir.

Dolaylı demokrasi, kararların temsilciler aracılığıyla alınmasını mümkün kılan demokrasi türüdür.

“Yarı-Doğrudan Demokrasi”

Siyasal karar almada temsil yöntemi devam etmekle birlikte, bazı durumlarda referandum vb. dolaysız demokrasi uygulamalarına başvurulmasıdır.

Demokrasinin Meşrulaştırılması

Hiç kuşkusuz demokrasi eleştiriye açık bir sistemdir. Çokça da eleştirilmektedir. Demokrasi taraftarı teorisyenler, eleştiriler ve rakip siyasal rejimler karşısında demokrasiyi savunma ihtiyacı duymuşlardır. Bu ihtiyaca binaen demokrasi, genel olarak iki yolla savunulmuştur. Birincisi araçsaldır; demokrasiyi ürettiği sonuçlar açısından savunur. İkincisi özseldir; demokrasinin tabiatı gereği iyi ve değerli olduğunu savunur.

Demokrasi Modelleri

Demokrasinin birçok modeli vardır. Klasik demokrasi, Yunan şehir devletlerinin vatandaşlarının, siyasal topluluğun yönetimi ile ilgili (siyasal) kararlara dolaysız katılabildikleri ‘'Atina demokrasisi'’dir. Cumhuriyetçi model özgürlük, öz -yönetim ve aktif yurttaşlık kavramlarını öne çıkarır. Bu model, Atina ekolü ve Roma ekolü olmak üzere iki farklı ekol halinde gelişmiştir. Liberal demokrasi modeli, liberalizmin ve demokrasinin birleşmesinden oluşmuştur. Yani bir yanıyla özgürlükçü diğer yanıyla eşitlikçidir. Katılımcı demokrasi, halkın siyasete daha aktif katılımını öneren model olup ilk örneği Antik Yunan pratiğidir. Ancak günümüzde az da olsa katılımcı demokrasi tecrübeleri vardır. Rekabetçi elitizm, iktidarın seçilmiş elitlerin (seçkinlerin) elinde olduğu modeldir. Nihayet müzakereci demokrasi, politik kararların vatandaşlar arasında bir tartışma ve müzakere sonucunda alındığı modeldir.

Demokrasi her ne kadar günümüzde rağbet görmekte ise de bazı ciddi sorunlar yaşadığı bir gerçektir. Bu da geleceği konusunda bazı endişelerin dile getirilmesine yol açmaktadır.