Siyasal İletişim Öncülü Olarak Siyasal Propaganda

Tarih boyunca toplumları kitlesel bir şekilde yönlendirme ve belirlenen istikamete doğru kanalize etme amacıyla uygulanagelen güdüleme, manipülasyon ve ikna etmeye dayalı etkinlikler propaganda denen faaliyet bütününü ortaya çıkarmıştır.

Propaganda Kavramı

Sosyolojiden iletişime, psikolojiden siyaset bilimine kadar birçok bilimsel disipline konu olan propaganda kavramını modern boyutlarıyla bilimsel manada inceleyen ilk araştırmacılardan biri olan Harold Lasswell, propagandanın çeşitli semboller veya toplumsal iletişimin diğer biçimleriyle düşüncelerin denetimi anlamına geldiğini ifade etmiştir. Lasswell, propaganda konusuyla ilgili daha sonraki çalışmalarında ise bu kavramı, (sözlü, yazılı, görsel, işitsel) sunumların yönlendirilmesiyle insan eylemini etkileme tekniği olarak tanımlamıştır. Oldukça kapsamlı bir tanım sunan Terence H. Qualter’a göre ise propaganda; “bir bireyin ya da grubun başka bireylerin veya grupların tutumlarını belirleyip biçimlendirmek, kontrol altına almak veya değiştirmek için iletişim araçlarından yararlanarak ve bu bireylerin veya grupların belirli bir durum veya konumdaki tepkilerinin kendi amaçlarına uygun tepkiler şeklinde olacağını umarak giriştikleri bilinçli bir faaliyet” şeklinde tanımlanabilir.

Propagandanın Özellikleri ve Ayırt Edici Vasıfları

Propagandayla ilgili yapılmış olan tanımlamalardan hareketle bu kavramın belli başlı özelliklerini ayırt edici yönlerini belirlemek mümkündür.

Bilinçli ve Maksatlı Bir Faaliyet Olması

Propaganda olarak nitelendirilen faaliyetlerde göze çarpan ilk özellik bu girişimlerin bilinçli ve maksatlı bir şekilde hayata geçiriliyor olmasıdır.

Planlı Bir Girişim Olması

Propaganda faaliyetleri, diğer bütün profesyonel etkileme çabalarında olduğu gibi belirli bir sistematikle dizayn edilmiş planlama doğrultusunda yürütülmektedir.

Topluluğu Hedef Alması

Propaganda faaliyetleri doğası gereği tek tek bireylerden ziyade geniş grupları hedef almaktadır.

Tek Elden ve Merkezî Bir Şekilde Yönetilmesi

Propaganda faaliyetleri merkezî bir şekilde tek elden koordine edilir. Bütün etkinliklerin tek merkezden idare edilmesi propagandanın tartışmayı kabul etmeyen doğasından kaynaklanmaktadır.

Tek Yönlü Bir İletişime Dayanması

Propagandanın yukarıda bahsedilen özelliklerinin doğal bir sonucu olarak tek yönlü bir iletişim ekseninde sürdürülme özelliğinden de bahsedilebilir.

Kitle İletişim Araçlarından Yararlanması

Propaganda faaliyetlerinde yukarıda bahsedilen türdeki iletişim etkinliklerini gerçekleştirmede kitle iletişim araçları yoğun bir biçimde kullanılmaktadır.

Propagandanın Tarihsel Gelişimi

Tarihin en eski dönemlerinden itibaren yöneticiler ya da topluma yön vermek isteyenler kitlelerin düşünce, duygu ve inançlarını kendi istedikleri istikamette şekillendirebilmek adına çok çeşitli girişimlerde bulunmuşlardır. Propagandanın siyasal alanda kullanılması ve modern bir görünüm kazanması 1789 Fransız Devrimi’yle olmuştur. Bu dönemden itibaren propaganda faaliyetlerinin yoğunlaşmasında gerek matbaanın gerekse de ulaşım ve iletişim tekniklerindeki gelişmelerin büyük bir etkisi olmuştur. 20. yüzyılda propagandanın etkisi ve önemini ortaya koyan en bariz örnekler, Lenin ve Hitler tarafından uygulanan faaliyetlerdir. Propagandanın özellikle savaş dönemlerinde adeta bir silah gibi kullanılmış, 1. ve 2. Dünya savaşları, Vietnam, Kore savaşları ve yakın dönemlerde de Körfez Savaşı ile başlayan ve Orta Doğu’ya yönelik saldırılarda da kendisini göstermiştir.

Propaganda Kuralları

Propaganda faaliyetlerinde zaman içerisinde belli başlı kurallar ön plana çıkmıştır.

Yalınlık ve Tek Düşman Kuralı

Yalınlık ve tek düşman kuralı, propagandada verilecek mesajların kolay ve herkes tarafından anlaşılabilecek tarzda olmasını ve hedefin de gayet net ve açık biçimde belirlenmiş olmasını ifade eder.

Büyütme ve Bozma Kuralı

Büyütme ve bozma kuralı, propagandada iletilen mesajların ve verilen bilgilerin propagandacının amaçları doğrultusunda dizayn edilmesini ifade etmektedir.

Düzenleme (Tekrar) Kuralı

Düzenleme (tekrar) kuralı, propaganda faaliyetlerinde belli başlı düşüncelerin sistematik biçimde sürekli tekrar edilmesi anlamında kullanılmaktadır.

Aşılama Kuralı

Aşılama kuralı, propagandada kitleye bir düşüncenin benimsetilmesi noktasında toplumun kabul edebileceği tarzda bir strateji geliştirilmesini ifade etmektedir.

Birlik ve Bulaşma Kuralı

Birlik ve bulaşma kuralı da, propagandacının öncelikle toplumda istediği yönde bir birlik duygusu oluşturması ve bu şekilde bireylerin topluluğa ters düşmeme güdüsü nedeniyle oluşturulmuş olan bu yapay birlik eksenine yöneltilmelerini ifade etmektedir.

Propaganda Yöntem ve Teknikleri

Propaganda faaliyetlerinde sıklıkla kullanılan bazı yöntem ve teknikler bulunmaktadır.

Ad Takma

Ad takma, düşman ya da karşıt olarak belirlenen kişi veya kişileri toplumda hoş karşılanmayan, sevilmeyen bir sıfatla/isimle nitelendirmektir.

Gösterişli Genelleme

Gösterişli genelleme, propagandacının toplum tarafından genel kabul gören ve hoş karşılanan sıfatları kendisi veya amaçları için kullanmasını ifade etmektedir.

Transfer

Transfer tekniği, toplumun benimsemiş olduğu ve saygı duyduğu değerlerin yanında olunduğu izlenimi verilerek çoğunluğun desteğini sağlama çabası olarak nitelenebilir.

Tanıklık

Tanıklık yöntemi, propagandacının gerçekleştirdiği faaliyetlerde toplum tarafından değer verilen, önemsenen kişileri yanına alması ve onların saygınlığından istifade etmesidir.

Halktan Biri

‘Halktan biri’ yöntemi, propagandacının, hitap ettiği toplumun bir parçası olduğu ve onlardan farklı olmadığı izlenimi verilmesini ifade eder.

Kâğıt Derme

Kâğıt derme yöntemi, propaganda faaliyetleri kapsamında kullanılacak bir olayın olumlu veya olumsuz yönlerini ayrıştırarak propagandacı için sadece en işlevsel olabilecek yönlerinin kullanılmasını ifade etmektedir.

Herkes Yapıyor

‘Herkes yapıyor’ yöntemi, propagandacının kitleyi sürüklemek istediği istikametin, herkes tarafından benimsenmiş olduğu izlenimi oluşturmayı ifade etmektedir.

Propaganda faaliyetlerinde kullanılan çoğu yöntem ve teknik büyük ölçüde kitle psikolojisini hedef almakta olup manipülasyon, bilinç yönetimi ve zihin yönlendirme gibi unsurları içermektedir.