Sigorta Sözleşmesi Hukuku

Sigorta hukukunun en temel unsuru olan sigorta sözleşmesi, sigorta ettiren ve sigortacı arasındaki en önemli bağı oluşturmaktadır. Bu bağ tarafların birbirlerine olan yükümlülüklerini yerine getirmelerinde bir güvence unsuru olan sigorta sözleşmesiyle kurulur. Sigorta sözleşmesi tam iki taraflı bir sözleşme olduğundan sigorta ettiren ve sigortacının karşılıklı olarak asli ve tali nitelikte borç ve yükümlülükleri bulunmaktadır.

Sigorta Sözleşmesinin Şekli ve Esasları

Sigorta, birey veya işletmelerin can, mal ve sorumluluklarına ilişkin risklerini, bunu meslek edinmiş sigortacıya, bir sözleşmeyle devrini ifade eder.

Sigorta Poliçesi ve İşlevleri

Türk Ticaret Kanununun 1424’üncü maddesinin I. bendinde; sigortacı, sigorta sözleşmesi kendisi veya acentesi tarafından yapılmışsa, sözleşmenin yapılmasından itibaren yirmi dört saat, diğer hallerde on beş gün içinde yetkililerce imzalanmış bir poliçeyi sigorta ettirene vermekle yükümlüdür .

Sigorta Sözleşmesinde Taraflar ve İlgililer

Sigorta Şirketi

Sigorta şirketleri, riski üzerine alan kuruluştur. Sözleşmenin kurucu tarafları arasında olup hasar anında hasar tazminatını ödemek yükümlülüğüne sahip taraftır. Sigorta şirketinin temel yükümlülüğü bu anlamda zararın ekonomik kaybının telafisidir.

Sigorta Ettiren

Sigorta ettiren, sigorta sözleşmesinin bir diğer kurucu tarafıdır. Sigorta ettirenin en önemli özelliği prim ödeme borcunu üzerine alan kişi olmasıdır.

Sigortalı

Sigortalı, üzerinde risk gerçekleşme ihtimali olan kişi olduğu için tazminat talebinde hak sahibi de olabilen kişidir. Sigortalının en önemli farkı adına sözleşme yapılan kişi olması ve sigorta sözleşmesinin tazminat sürecinden faydalanacak kişi olmasıdır.

Lehtar

Lehtar, tüm sigorta poliçelerinde olmamakla birlikte, sigortadan faydalanacak kişi olarak nadiren karşımıza çıkar.

İpotekli Alacaklı

İpotekli alacaklı, bir borcun geri ödenmesine teminat sağlamak maksadıyla bir mal üzerinde borç verenin verdiği borca karşılık sahip olacağı

Zarar Gören Üçüncü Şahıs

Sigorta sözleşmesinin kurucu taraflarından birisi olmamakla birlikte ortaya çıkan zarardan dolayı sigortalıdan tazminat isteme hakkına sahip olabilecek kişidir.

Sigorta Sözleşmesinin Süresi

Sigorta sözleşmelerinde süre 3 türlüdür. Bunlar; şekli süre, maddi süre ve teknik süredir.

Tarafların Yükümlülükleri

Sigortacının Yükümlülükleri

Rizikoyu taşıma yükümlülüğü

Sigortacının sigorta sözleşmesine bağlı en temel görevi rizikoyu taşıma yükümlülüğüdür [10]. TTK 1421. maddesinde; aksine sözleşme yoksa sigortacının sorumluluğunun primin veya ilk taksidin ödenmesiyle başladığı hükme bağlanmıştır.

Poliçe verme yükümlülüğü

Sigorta sözleşmesinin kurulması geçerlilik yönünden hiçbir şekle bağlı olmamakla birlikte tarafların icap ve kabul beyanlarının uyuşmasıyla sigorta sözleşmesi kurulduktan sonra sigortacının usul hukuku bakımından bir kanıt belgesi olarak poliçe düzenleyerek sigorta ettirene vermesi gerekmektedir.

Aydınlatma yükümlülüğü

Sigortacılık Kanunu'nun 11/3 maddesine göre sigorta şirketleri ve sigorta acenteleri sözleşme kurulurken ve sonrasındaki süreçte sigorta ettiren, sigortalı ve varsa lehtara sigorta sözleşmesine ilişkin tüm bilgileri, sigortalının hak ve menfaatlerini ve poliçeye ilişkin bilmesi gereken gerekli hususları sigorta ettirene yazılı olarak bildirmekle sorumludur.

Tazminat ödeme yükümlülüğü

Tazminat süreci sigorta sisteminin en önemli parçasıdır. Sigortalıların, sigorta sisteminde bulunmalarının en önemli sebebi gerçekleşebilecek risklere karşı güvence altında olmaları ve zamanı geldiğinde hak etikleri tazminat tutarını almak istemeleridir.

Giderleri ödeme yükümlülüğü

6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca sigortacı, teminatın tasnifi, zararın tespiti ve kapsamın belirlenmesi için yaptığı masrafları ödeme yükümlülüğü altında değilken, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1426. maddesi ile sigortacıya belirtilen hususlara ilişkin giderleri ödeme yükümlülüğü getirilmiştir.

Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri

Prim ödeme borcu

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun TTK.m.1401. maddesinde sigortanın tanımı yapılırken sigortacının korumasının bir prim karşılığında ortaya çıkacağı belirtilmiştir.

Beyan yükümlülüğü

TTK.m.1435 hükmü ile; “Sigorta ettiren sözleşmenin yapılması sırasında bildiği veya bilmesi gereken tüm önemli hususları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür."

Zararı Önleme ve Azaltma Yükümlülüğü

TTK’nın 1448. madessinde sigorta ettirenin, zararın önlenmesi, azaltılması veya engel olunması için, imkânlar ölçüsünde önlemler almakla yükümlü olduğu belirtilmiştir.

Bilgi verme yükümlülüğü

TTK.m.1447 hükmüne göre sigorta ettiren, sigortaya konu olacak her türlü bilgi ve belgeyi sigortacıya bildirmekle yükümlü olup riskin ağırlaşmasına sebep olacak tüm detayları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür.

Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesi

Sigorta sözleşmeleri çeşitli sebeplerle sona erebilir. Bunlara örnek olarak aşağıdaki halleri sayabiliriz:

• Rizikonun Gerçekleşmesi veya Sigorta Konusunun Ortadan Kalkması
• Tarafların Anlaşması
• Taraflardan Birinin Fesih Hakkını Kullanması
• Sigortacının İflası
• Menfaat Sahibinin Değişmesi.