Sigorta İşletmelerinde Muhasebe Sistemi

Muhasebe: Bir işletmenin varlıklarında ve kaynaklarında değişme meydana getiren tamamen veya kısmen mali nitelikteki ticari işlemlere ait bilgilerin ilgili kaynaklardan toplanması, doğruluklarının saptanması, kaydedilmesi, sınıflandırılması, elde edilen sonuçların rapor h âlinde ilgili kişilere sunulması ve bu bilgilerin analiz edilip yorumlanmasıdır.

Sigorta muhasebesi: Belirli faaliyet dönemi içinde işletmenin varlıklarında meydana gelen artış ve azalışları belirli bir düzen içinde toplamak, sınıflandırmak, bu faaliyetleri para birimi ile ifade etmek ve ilgili hesaplara kaydetmek suretiyle, işletmenin varlıkları hakkında ayrıntılı bilgi sağlamaktadır.

Sigorta muhasebesi: Genel muhasebe sistemini uygulamakla birlikte, faaliyet konusu itibari ile farklı muhasebe tekniklerini de kullanmak zorunda olan bir uzmanlık muhasebesidir.

Sigorta işletmelerine özgü muhasebeleştirilmesi gereken işlemler;

• Direkt-endirekt prim üretimi ve prim iptali ile ilgili kayıtlar,
• Tazminatlara ilişkin işlemler ile bunlara ilişkin gider kayıtları,
• Aracılar ile yapılan işlemler sonucunda ortaya çıkan olaylara ilişkin kayıtlar,
• Reasürans işlemleri ile ilgili olan olayların ve bunlara ilişkin giderlerin kayıtları,
• Teknik karşılıklara ilişkin kayıtlar,
• Koasürans işlemleriyle ilgili kayıtlar,

Diğer işlemler;

Sigorta işletmelerinin kendilerine has Tek Düzen Hesap Planı bulunmaktadır.

Ülkemizde sigorta muhasebesi ile ilgili esas ve düzenlemeler Hazine Müsteşarlığınca belirlenir. Müsteşarlık bünyesinde sigortacılık faaliyeti ile ilgili Sigorta Denetleme Kurulu ve Sigortacılık Genel Müdürlüğü adı altında iki birim oluşturulmuştur.

TFRS -4 Sigorta Sözleşmeleri Standardı amacı; sigortacılık alanında faaliyet gösteren işletmelerin sigorta sözleşmelerini göz önünde bulundurarak finansal raporlama kurallarını belirlemektir.

Sigorta işletmeleri de hem ticaret hukuku hem de vergi hukukuna tabi oldukları için defter tutmak bu işletmeler içinde yasal bir zorunluluktur. Aynı zamanda sigorta işletmeleri genelde sermaye şirketleri gibi kuruldukları için yasalar gereği bilanço esasına göre defter tutmak zorundadırlar.

Bilanço esasına tabi olan sigorta işletmelerinde ticaret hukuku ve vergi hukukunun ilgili hükümlerine göre aşağıdaki defterler tutulur:

• Yevmiye Defteri (Günlük Defter)
• Defter -i Kebir (Büyük Defter)
• Envanter Defteri

Sigorta işletmelerinde yukarıda açıklanmış olan defterlere ilaveten kanunen tutulması zorunlu olan defterler de şunlardır:

• Karar Defteri,
• Hisse Senedi Defteri,
• Kayıt (Rejistro) Defteri ve
• Fesih ve İptal Defteri.

Sigorta işletmeleri yukarıda açıklanan defterlere ek olarak işlerin takibini ve kontrolünü yapmak için şu yardımcı defterleri de tutarlar:

• Teklifname defteri,
• Poliçe defteri,
• Sözleşme defteri ve
• Hasar defteri.

Sigorta işletmelerinde kullanılan başlıca belgeler şunlardır;

Sigorta Teklifnamesi: Sigorta konusu ve rizikolar hakkında bilgiler içeren ve sigortalının sigortalanmak için gerekli yerleri doldurarak imzaladıkları belgelere teklifname denir.

Sigorta Poliçesi: Genel olarak sigortacıyı ve sigortalıyı tanımlayıcı bilgilerin, sigorta konusuna ilişkin açıklamaların, teminatın kapsamı, sigorta bedeli, sözleşmenin süresi, prim miktarı, poliçenin düzenlenme tarihi, tarafların borç ve yükümlülükleri gibi bilgileri içeren sigorta sözleşme senedine sigorta poliçesi denir.

Yenileşme Senedi: Poliçenin bitim tarihinde aynı şirket nezdinde ve aynı koşullarda sigortanın yenilenmesini sağlayan belgelerdir.

Zeyilname: Sigorta sözleşmesi yapıldıktan sonra sigorta poliçesinde gösterilen koşullarda değişiklik yapılmak istendiğinde, asıl sigorta poliçesine ek olarak düzenlenen yeni belgeye denir.

Çok amaçlı sigorta işletmeleri, gerek yıl içindeki işlemlerinden gerekse de yılsonundaki işlemlerinden ötürü çeşitli vergiler ödemek durumundadırlar. Bu vergiler;

Kurumlar Vergisi: Kurumlar vergisi kurum kazançları üzerinden alınan bir vergidir. Kurumlar vergisinin oranı %20’dir.

Gelir Vergisi: Şahıs işletmelerinin bir dönemde elde ettikleri k âr üzerinden devlete ödediği vergiye gelir vergisi denir.

Gider Vergisi: Sigorta şirketlerinin müşterilerinden poliçe ve zeyilnamelere kaydetmek şartıyla tahsil ederek maliyeye yatırdığı, dolaylı bir vergidir. Burada şirketler sadece bir aracıdır. Gider vergisi özel bir beyanname düzenlenerek maliyeye ödenir.

Yangın Sigortası Vergisi: Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler, yangın sigortası vergisine tabidir. Yangın sigortası oranı %10’dur.

Sosyal Sigortalar Primleri: Sigorta işletmelerinde çalışan personelin maaş ve ücretlerinden her ay sosyal sigortalar primleri kesilir.

Trafik Sigortası Garanti Fonu: Sigorta şirketlerince zorunlu mali sorumluluk sigortası için, sigorta ettirenlerden tahsil edilen net primin %2’si oranında Garanti Fonu hesabına ödeme yapılır.